حتما برای شما هم پیش اومده در تعامل با افراد دیگه احساس کردید با شما درست برخورد نشده یا حقی ازتون ضایع شده و نسبت به این مسئله واکنش مناسبی نشون ندادید، طوری که بعد ها پشیمون شدید و کلی احساس خشم و نفرت و رنجش با خودتون حمل کردید، این مطلب میخواد به این موضوع بپردازه که سبک رفتاری مناسب چی هست ؟
ما آدم ها در تعامل با افراد دیگه سه سبک رفتاری داریم:
منفعل (passive)
پرخاشگرانه (agressive)
و جرات مندانه (assertive)
* رفتار منفعل یعنی در احقاق حق , بیان احساسات افکار و خواسته های خودمون سکوت کنیم. اساس این سبک رفتاری " اجتناب" از تنش و بحث هست به جای مواجه با اون .
چنین شخصی همیشه سکوت میکنه و کوتاه میاد و سعی میکنه خوشایند دیگران رفتار کنه. چنین شخصی برای حق و احساس و خواسته های دیگران بسیار بیشتر از حق و احساس و خواسته های خودش ارزش قائل هست. گاهی و در مواجه با بعضی افراد چنین گذشت و کوتاه اومدنی ممکنه درست ترین رفتار باشه. اما مشکل فرد منفعل اینه که تقریبا در تمامی موقعیت ها چنین واکنشی بروز میده !
*شخص پرخاشگر یا تهاجمی
برعکسِ شخصِ منفعل هست _ همیشه بابت حق احساس, افکار و خواسته های خودش بسیار خودخواهانه و بدون در نظر گرفتن حقوق و احترام و منافعِ طرف مقابل عمل میکنه و به هر شیوه ی بدی میخواد حرف خودش رو به کرسی بنشونه .
هر دو سبک رفتاری در کوتاه مدت پاداش هایی بهمراه داره اما در بلند مدت عواقب بسیار بدی در پی داره .... باعث احساس بی ارزشی, کاهش اعتماد به نفس , استرس , خشم در وجود خودِ شخص و واکنش نامناسب دریافت کردن از طرف اطرافیان خواهد بود ( کم کم اطرافیان شما همونطور که خودتون برای خودتون ارزش قائل نشدید یاد میگیرن که برای شما نباید ارزش قائل شد و رفتارشون با شما بدتر خواهد شد. اگر منفعل باشید بیشتر سو استفاده میکنن یا اگر تهاجمی باشید ممکنه کلا قید شما رو بزنن و دوستان و اطرافیانتون رو از دست بدید ! )
نکته ی جالب اینجاست که رفتار منفعل و تهاجمی به صورت یک جفت و با هم همراه میشن، مثلا اگر شما فردی باشی که در تمامی موقعیت ها منفعل بودی خشم زیادی تو وجودت جمع میشه و تو یه موقعیت دیگه ممکنه شدیدا پرخاشگرانه واکنش نشون بدی.
* و اما شیوه ی جراتمندانه
به این معنی که فرد میتونه حق , احساس افکار و خواسته های خودش رو به گونه ای ابراز و بیان کنه که احترام و حقوق افراد دیگه هم محفوظ باشه
به طور خلاصه اگر بخوایم بگیم:
شخص منفعل میگه، من بازنده _ شما برنده 😞😟
شخص تهاجمی میگه، من برنده شما بازنده😡😓
و شخص پر جرات میگه من برنده شما هم برنده 😊😎
*رفتار غیر جراتمندانه از کجا میاد؟
این موضوع برمیگرده به سبک تربیتی و تجربیات قبلی ما ...
وقتی در کودکی با اعتماد به نفس پایین بزرگ شیم یا ببینیم همیشه حق دیگران مهم تر و ارزشمند تر از حق ما بوده و از ابراز خودمون احساس گناه و عذاب وجدان بهمون دست داده باشه , رفتار مناسب رو یاد نمیگیریم، اما ؛
همون طور که جرات ورزی رو به دلیل عدم آموزش درست یاد نگرفتیم الان میتونیم جرات مندانه رفتار کردن رو آگاهانه یاد بگیریم .
ما میتونیم با یاد گرفتن تکنیک های رفتار جرات مندانه و شروع تمرین از موقعیت های راحت تر و در مواجه با افراد صمیمی تر کم کم چنین مهارتی رو در خودمون تقویت کنیم, تا زمانی که در موقعیت سخت قرار میگیریم با مهارت و موثر تر واکنش نشون بدیم
هر چقدر خود ما به خودمون احترام بذاریم دیگران هم از همین رفتار تاثیر میگیرن و متقابلا با ما مناسبتر رفتار میکنن . البته لازمه ش اینه که نسبت به حقوق اساسی و بحث خودمون دیدگاه و شناخت درست داشته باشیم
وقتی شروع به جرات مندانه رفتار کردن کنید, ممکنه عزیزان شما ازین تغییر رفتاری تعجب کنن یا دلخور بشن و افرادی که که عادت به سو استفاده از شما داشتن شاکی بشن !
اما وقتی ادامه بدید کم کم همه چیز طبیعی میشع
*تکنیک های جرات ورزی :
1_ زبانِ بدنِ جرات مندانه
همه ی تکنیک های رفتار جرات مند باید با زبان بدن مناسب ابراز بشه
_تماس چشمی و حالت ایستادن صاف و با اعتماد بنفس ( افراد منفعل موقع زدن حرفِ حقشون نگاه کردن به چشمان طرف مقابل براشون سخته)
_ با لحن و صدای توام با آرامش و ملایمت
_ با دقت گوش دادن به شخص مقابل
_ تناسب زبانِ بدن با حرفی که میزنیم( مثلا بعضی افراد موقع ابراز اعتراضشون میخندن!!)
2_ تکرار و تکرار و تکرار یک جمله ی ثابت
تکرار کردن پاسخ خودتون به درخواست غیر منطقی یا غیر عادلانه ی فرد مقابل , هر چقدر که اون شخص اصرار و پافشاری داره!
تسلیم نشید . توضیح هم نیارید. در مورد تصمیم یا جواب خودتون سعی نکنید شخص مقابل رو توجیه کنید . وارد بحث نشید
فقط جواب خودتون رو مجدد تکرار کنید
3_ جمله هاتون رو با " من" شروع کنید
با این کار به جای اتهام زدن یا سرزنش کردن دیگری روی مشکل و راه حل تمرکز میکنید ( افراد تهاجمی جمله هاشونو با "تو" شروع میکنن )
میتونید از چنین ساختاری استفاده کنید :
من احساس میکنم / احساس کردم ................... وقتی که ................... به خاطر اینکه ..............
حتی در ادامه میتونید راهکار هم ارائه بدید _ بگید با شما باید چطور رفتار بشه
4_ نه گفتن
باید بدونید این حقو دارید به خواسته های غیر منصفانه و نابجا به راحتی نه بگید _ بدون اینکه مجبور باشید توضیح بدید یا ابراز تاسف و شرمندگی کنید !
نه گفتن حق مسلمِ شماست
البته تصدیق احساساتِ احتمالی طرف مقابل میتونه همدلی شما رو هم برسونه.
اگر شخص مقابل برای شما انقدری ارزش داره یا اینکه تا حدودی میتونید بهش کمک کنید میتونید به خواسته ش نه بگید , اما گزینه ی پیشنهادی خودتون رو هم ارائه بدید ( که به جاش فلان کار رو میتونم برات انجام بدم )
5_ رک و شفاف و صریح بودن.
از جملاتی که محتواش ابهام و تردید و عدم قاطعیت شما رو میرسونه پرهیز کنید و به جاش جملاتی بگید که مستقیم تر و قدرتمند تره
این مطلب با اوردن مثال ها یا سوال های شما میتونه تبدیل به یه کارگاه مجازی کارآمد بشه ( به جهت کوتاه تر شدن متن پست هیچ مثالی نیاوردم )
پی نوشت:
خود من یه جایی نگاه کردم و دیدم در تمام سال های عمرم بابت نداشتن مهارت "جرات مند" بودن ضربه های بزرگ خوردم ... از همبازی های کودکی بگیر تا همکاران در محیط کار . چه در ارتباط با دوستانم چه جنس مخالف همه جا آسیب های بزرگی خوردم که اگر جرات مندانه رفتار میکردم از خیلی هاش میشد حتی به طور کامل پیشگیری بشه !!!
جالب اینجاست همه منو به عنوان یه آدم با بیان رک و صریح میشناسن که راجع به مسائل دیدگاهای مشخص داره و حرفای سنگین میزنه ! در مواجه با افراد هم همیشه با خودم فکر میکردم رعایت جانب ادب و احترام رو میکنم و این رفتار با خانواده / همکار / دوست و ... از روی آینده نگری هست و من نمیخوام به صمیمیت و احترامم به افراد خدشه ای وارد شه و معتقد بودم در آینده رعایت این ادب و احترام گذاشتن به شخص مقابل عواید خوبی برام داره ....
یعنی به ظاهر هیچ کس از جمله خودم باورش نمیشه من در تعامل با افراد نسبت به خواسته های خودم یه passive. باشم . با خودم فکر میکردم من یه دختر مودب و احترام نگه دارم , در حالی که اشتباه میکردم
هر چقدرم مطالب آگاهی بخش میخوندم اما تا زمانی که درونا متوجه نبودم از کجا باگ دارم راه به جایی نبردم ...
از گفتن تجربه خودم قصد دارم شما رو متوجه این نکته مهم کنم که گاهی خودمون نمیدونیم از کجا داریم میخوریم
گاهی خودمون رو گول میزنیم که واکنش مون خیلی عالی و مناسبه. اشتباه خودمون رو زیر برچسب ها و توصیفات زیبا پنهان میکنیم و باهاشون مواجه نمیشیم و نتیجه ش میشه بارها و بارها تاوان دادن .... و نهایتا گله مند بودن از زمین و زمان ...
و بنا به تجربه دیدم که هیچ چیز به اندازه ی passive بودن نمیتونه به خودِ ادم لطمه بزنه .... چون متاسفانه تبعات منفعل بودن در جامعه ی ما به مراتب شدید تر از رفتار تهاجمی داشتنه و افراد تهاجمی تازه احساس زرنگ بودن هم پیدا میکنن و چه بسا بقیه هم بهشون باج میدن. ...
این مطلب خلاصه ای از مقاله ی assertiveness _ a self help guide هست که به تازگی خوندم. تقدیم به شما
" الی خانوم"
مرتبط:
دوست دارم یه شخصیت عالی داشته باشم
آشنایی با انواع تیپ های شخصیتی زنان - برای آقایان
← مطالب کاربران (۸۹۱ مطلب مشابه)
- ۵۰۸۳ بازدید توسط ۳۱۱۴ نفر
- سه شنبه ۳ ارديبهشت ۹۸ - ۱۹:۰۱
