در قرآن داریم : روزی که شاهدان گواهی می دهند و بپا می خیرند. از این آیه مشخص می شود که شاهدان متعدد هستند .علاوه بر خداوند که اولین و اصلی ترین شاهد ما در دنیا و گواه در قیامت است ، شاهدان دیگری هم هستند.

در قرآن داریم که خدا بر هر چیزی شاهد است و بر اعماق وجود ما احاطه دارد. ناظر و شاهد بودن خداوند در این عالم از باب بربوبیت خدا است . شاهد بودن خدا در دنیا شبیه به مراقبت یک پرستار از بیمار یا مراقبت یک پدر و مادر دلسوز از فرزندش است.

پس نگاه خداوند نگاه امداد و تربیت است که موجب رشد است نه نگاه یک پلیس یا مراقب که می خواهد مچ بگیرد . البته خداوند شخصی را که تخلف می کند می بیند ولی اصل نگاه خدا برای تربیت و ربوبیت است .

اگر انسان به این توجه داشته باشد خجالت می کشد که در مقابل خدای مهربان گناه بکند.

طلبه ای که درسش تمام شده بود و می خواست به ایران برگردد ، یکی از علما به او گفت که این آیه را زیاد بخوان که می فرماید: آیا نمی دانی که خدا تو را می بیند ؟ این آیه باید تکرار بشود تا در جان انسان بنشیند.

حضرت امیرالمومنین می فرماید : بپرهیزید از اینکه در خلوت معصیت کنید زیرا کسی شما را نگاه می کند که خودش (حاکم) در قیامت شاهد است. از طرفی انسان باید خوشحال باشد که تحت نظارت چنین چشمانی است.

آیت الله اراکی می فرمودند: سالها قبل دخترم که بسیار متدین است می خواست تنها به حج مشرف بشود و می ترسید . ایشان به من گفت که من چکار کنم و من به او گفتم که در آنجا شما میهمان خدا هستی و ذکر یا حفیظ یا علیم را زیاد بگو. وقتی دخترم برگشت به من گفت که من وقتی سیل جمعیت را در طواف دیدم وحشت کردم و در گوشه ای از مسجد الحرام نشستم و ذکر یا حفیظ یا علیم را گفتم .

یک دفعه دیدم که تعدادی دور یک نفر حلقه زده اند و ایشان امام زمان (عج) بودند. من هم وارد آن حلقه شدم. من عبای حضرت را گرفتم و هفت مرتبه طواف کردم . در طول این هفت دور یک تنه به من نخورد. در انتهای طواف حضرت را ندیدم. دختر آیت الله اراکی از حفاظت خدا استفاده کرد. پس شاهد بودن خدا برای امداد رسانی است .

حالا اگر خدا شاهد است پس چرا شهود دیگری هم هستند؟ این جنبه ی تربیتی دارد . یک دسته از شهود ملائکه هستند و ناظر اعمال بد و خوب ما هستند.

از امام صادق (ع) سوال شد که چرا بجز خدا ملائک هم شاهد هستند. امام فرمود :وقتی کسی بداند که چشم های متعددی او را می بیند بیشتر از خودش محافظت می کند.


در جای خلوتی که ما فکر می کنیم کسی ما را نمی بیند دهها و صدها چشم ما را نگاه می کند.

شخصی نزد امام حسین (ع) آمد و گفت که من اراده ی ضعیفی دارم و اهل گناه هستم .شما به من نصیحتی بکنید. امام فرمود: پنج کار را بکن و هر گناهی خواستی انجام بده: از رزق خدا استفاده نکن ،از حکومت و ولایت خدا بیرون برو،جای خلوتی پیدا کن که خدا تو را نبیند ،وقتی ملک الموت آمد او را از خودت دفع کن یعنی این قدرت را داشته باش و وقتی ملک جهنم (مالک) خواست تو را وارد دوزخ بکند بگو که من به دوزخ نمی روم و قدرت مقاومت داشته باش.

در مورد مناجات شعبانیه داریم که همه ی ائمه این مناجات را می خواندند و بر آن مداومت داشتند .یکی از فرازهای این دعا می فرماید : خدایا گناهانی را از من در دنیا پوشاندی در حالی که من محتاج تر هستم که در آخرت کسی آنها را نبیند ، خدایا من را در مقابل بینندگان آخرت رسوا نکن .

ما باید از خدا بخواهیم که ستاریت خداوند در آخرت هم شامل حال ما بشود. شاهد بعدی انبیاء هستند .

در قرآن داریم : ما از هر امتی یک شاهد می آوریم . شاهد کسی است که در دنیا دیده است و از جزئیات اعمال خبر دارد و دارای عدالت است و آن را کم و زیاد نمی کند .این فرد، معصوم هر امت و پیامبر آن امت است. هر پیامبری شاهد و گواه بر اعمال امتش است حتی اگر از دنیا برود باز هم از برزخ ناظر بر اعمال امتش است. 

در ادامه آیه می فرماید : و ای پیامبر، تو را شاهد بر همه ی آنها قرار می دهیم . حضرت علی (ع)می فرمایند: پیامبر شاهد بر همه ی شهدا ( انبیاء) است.

دسته ی بعدی شاهدان ائمه و معصومین هستند .


در سوره توبه آیه 105 داریم: هر کاری می خواهید بکنید خدا ، رسول و مومنین اعمال شما را می بینند.

کدام مومن این قدرت را دارد که از زوایای قلب ما با خبر بشود و شهادت بدهد؟ اینها ائمه و معصومین هستند. فردی نزد امام رضا (ع) رسید و گفت که برای من و خانواده ام دعا کنید. امام فرمود : مگر ما شما را دعا نمی کنیم؟ و بعد امام آیه بالا را خواندند.

پس نظارت ائمه هم مثل نظارت خداست .ائمه مظهر رحمت خدا هستند و آنها ما را نگاه می کنند و برای ما دعا می کنند. ائمه و پیامبران در قیامت هم شفیع ما هستند. وای به حال کسانی که قرار است ائمه شفیع آنها بشوند ولی خصم آنها بشوند. پس ما باید مواظب باشیم که از این نگاه مهربان استفاده بکنیم نه سوءاستفاده .


دسته بعدی شهود، ملائکه هستند. در سوره ی ق آیه 21 داریم: در محشر هر فردی فرشته ای در پشت دارد که او را به سمت دادگاه می برد و ملکی هم در جلو است که شاهد است. به این فرشتگان نویسندگان کریم می گویند زیرا آنها در نوشتن اعمال خیر ما عجله دارند و آنرا ده برابر ثبت می کنند. وقتی انسانی عمل شری انجام می دهد هر دو ملک محزون می شوند ولی ملک سمت چپ تا هفت ساعت گناه را نمی نویسد و بعد اگر توبه نکرد آن گناه ثبت می شود. این دو ملک تمام اعمال ما را می بینند.

یکی دیگر از شاهدان روز قیامت زمین است .در سوره ی زلزال داریم که زمین در روز قیامت چیزهای سنگینی که در خودش بوده است را بیرون می دهد و زمین رازهای خودش را برملا می کند . زمین خبر می دهد زیرا خداوند به او الهام کرده است . در فرهنگ دینی ما همه ی موجودات در عالم از کوچکترین ذرات تا بزرگترین اجرام دارای شعور و درک هستند .

در عالم تمام موجودات حی هستند و ذکر دارند. در قرآن داریم :هیچ چیزی نیست مگر اینکه در این عالم ذکر دارد ولی شما نمی فهمید.

مرحوم میرداماد فرمود که من ذکر عالم را شنیدم که همه ی عالم می گفتند: یا غنی ( بی نیاز ) و یا مغنی (بی نیازکننده) . یکی از شاگردان مرحوم آخوند کاشی می گفت که وقتی نیمه شب من از کنار حجره  استادم رد می شدم می شنیدم که درختان می گفتند: سبوح قدوس ملائکته و روح . وقتی نگاه کردم دیدم که استاد هم همین ذکر را در سجده می گوید. صبح آن روز ایشان فرمودند :اینکه شما ذکر عالم را شنیده اید تعجبی ندارد ، اینکه گوش شما باز شده است تعجب دارد.

یکی از معجزات پیامبر این بود که پیامبر مقداری سنگ ریزه برمی داشتند و این سنگ ریزه ها شروع به ذکر کردن می کردند. معجزه ی پیامبر ذکر گفتن سنگ ریزه ها نبود بلکه معجزه ی پیامبر این بود که گوش کسی که نمی توانست آن ذکر را بشنود باز می کردند .زمین کارهای خوب و بد شما را می بیند. داریم که نمازهای واجب را در یک جای منزل بخوانید یعنی مصلی داشته باشید ولی در مورد نمازهای مستحب امام صادق (ع) فرمودند که در جاهای مختلف منزل تان نماز بخوانید که در روز قیامت برای شما شهادت بدهند.

امام صادق (ع) می فرماید: وقتی شخصی گناهی مرتکب شده است بعد که توبه می کند خدا به زمین و جاهایی که او گناه کرده است دستور می دهد که آنها را بپوشانند و کتمان کنند. توبه حجابی برای تمام گناهان درست می کند.

رسول ترک که آزاد شده ی دست امام حسین (ع) بود، وقتی از محلی رد می شد وارد مسجد آنجا می شد و نماز می خواند و در هر قسمتی از مسجد دو رکعت نماز می خواند. یکی از رفقای او گفت که چرا تو در مسجد می چرخی ؟رسول ترک گریه اش گرفت و گفت که من زیاد گناه کرده ام و حالا باید آنقدر نماز بخوانم که زمین شهادت بدهد که من روی آن نماز خوانده ام.
خدا را به باب الحوائج قسم می دهیم که حاجات شرعیه ی همه ی مومنین را برآورده بفرماید .
شهود و گواهان روز قیامت متعدد هستند . تعدد این شهود جنبه ی تربیتی دارد از این جهت که باعث می شود ما بیشتر مراقب باشیم .وقتی ما می بینیم که چشم های بیشتری ما را نگاه می کند و مراقب ما است دقت مان روی اعمال مان بیشتر است و اگر ما بدانیم چشمهای نگران ،چشمهای مهربانی هستند که نگاه آنها نگاه رحمت و لطف است، احساس امنیت و امیدی هم می کنیم.

اصلی ترین شاهد وجود مقدس خداوند متعال است. او ناظر بر اعمال ما است و بر تمام اعمالی که بر شهود مخفی است آگاه است و خبر دارد و مراقب است .

در دعای کمیل داریم : خدایا همه ی گناهانی را که من انجام داده ام و کرام الکاتبین آنها را ثبت کره اند ببخش ، کرام الکاتبینی که شهود بر من هستند علاوه بر اعضا و جوارج ، خدایا تو بالای سر همه ی شهود، شاهد و مراقب من هستی ، تو شاهد اعمالی هستی که بر شهود دیگر مخفی است . اسرار و زوایایی است که بر شاهدان دیگر پنهان است .

مرحوم محمد مهدی نراقی در جامعه السعادات روایتی از پیامبر دارد : خدایا حساب امت من را طوری برس که هیچ کس اعمال آنها را نبیند، فقط من و تو آنها را ببینیم .خدا می فرماید : ای پیامبر اگر تو مهربان هستی من خالق مهربانی هستم و از تو مهربان تر هستم و اعمال آنها را به تو هم نشان نمی دهم و خودم آنها را محاسبه می کنم .

شاهد بعدی انبیاء هستند که در راس آنها پیامبر اسلام است، شاهدان بعدی ائمه هستند ، شاهدان بعدی ملائکه هستند که همان کرام الکاتبین هستند .اینها فرشتگانی هستند اعمال ما را ثبت می کند و مراقب ما هستند و برای ما امداد دعا هم دارند .

مرحوم تبریزی در کتاب اسرارالصلاة و المراقبات دارد : کرام الکاتبین در سحر مومن را برای نماز شب صدا می کنند اگر آنها بلند بشوند، آنها نورانیت و صفا پیدا می کنند والا کسل می شوند. بعضی صدای فرشتگان را می شوند که آنها را صدا می زنند .اگر شما صدای آنها را نشنیدی باز به آنها سلامی بکنید . ایشان با فرشتگان مراوده داشتند. ا

نسان باید طوری باشد که اگر پایش لغزید این فرشتگان برای او دعا کنند و او را نگه دارند . شاهد بعدی زمین و مکان ها هستند. زمین شعور دارد و اعمال ما را ثبت می کند و در روز قیامت خبرهایی که در دلش نگه داشته است را بیرون می ریزد . مستحب است که انسان حجرالاسود را ببوسد یا دست بکشد و اگر شلوغ است از دور برای آن دست تکان بدهد. در روز قیامت این سنگ شهادت می دهد.

پیامبر فرمود: دست و صورت تان را به حجرالاسود بکشید ، این به منزله ی دست خدا در روی زمین است که با انسانها بیعت می کند و دست می دهد مثل کسی که به خدا پناه برده است . و در روز قیامت شهادت می کند که این فرد تجدید بیعت کرد. گفته شده است که نمازهای مستحب را در مکان های مختلف بخوانید. مرحوم قاضی فرموده است که اگر حال نماز خواندن ندارید محل های عبادت تان را عوض کنید.

شاهدان روز قیامت علیه ما یا به نفع ما شهادت می دهند ؟
شاهدان هم می توانند به نفع ما و هم بر علیه ما شهادت بدهند، این بستگی به اعمال ما دارد که اگر انسان کار بد انجام بدهد آنها گواهی می دهند و این برای یک انسان تبهکار خجالت آور است و اگر انسان کار خوب انجام بدهد آنها گواهی می دهند و این گواهی ،برای مومن لذتی دارد . تعدد شهود برای فردی که دچار عذاب و گناه است باعث رسوایی است و نمی تواند اعمال خودش را کتمان کند .

در مورد شاهدان دیگر قیامت توضیحاتی بفرمایید .
زمان هم در روز قیامت جزو گواهان است . نیمه شعبان و شب جمعه و تمام ایام برای خودش شخصیتی دارد .امام صادق (ع) می فرماید :هیچ روزی بر انسان نمی گذرد مگر اینکه آنروز برای انسانها ندایی دارد :ای انسانها، من یک روز نویی هستم و شاهد هستم ، از من استفاده کن و اعمال خیر انجام بده. حتی شب جدید هم این ندا را دارد . حتی زمین علاوه بر زمان شعور و خطاب دارد .

پس هر روز و هر شب یک شخصیت و هویت جداگانه ای دارند .مثل انسانها که هر کدام با هم فرق می کنند. در هر روز که شما اعمالی انجام بدهید ، این روز بسته و مهر می شود. ما باید قدر هر روز را بدانیم . نه تنها هر روز برای خودش شخصیت جداگانه ای دارد و شاهد است بلکه هر ساعت هم برای خودش شخصیت جداگانه ای دارد. پس تعداد شاهدان زمین هم خیلی زیاد است .

شهود بعدی اعضا و جوارح است . در سوره یاسین آیه 65 داریم : امروز که روز قیامت است بر دهان شان مهر می زنیم و دست و پاهای آنها شهادت می دهند.

این آیه مربوط به مشرکین است که در دنیا انسانهای دروغگویی بودند و دروغ ملکه ی آنها شده است و در روز قیامت وقتی آنها می خواهند حرف بزنند، باز هم دروغ می گویند. حتی آنها وقتی اعمال شان را می بینند باز قبول نمی کنند و وقتی ملائکه شهادت می دهند آنها می گویند که ملائک بنفع خدا شهادت می دهند و ما قبول نداریم .

در اینجا خدا به دهان آنها مهر می زند و دست و پای آنها شهادت می دهند. شهادت دادن دست به این صورت است که عمل را نشان می دهد و در واقع آن عمل بازسازی می شود. در اینجا دیگر جای انکار نیست .

مرحوم کوهستانی می فرمود: من طوری زندگی کرده ام که در روز قیامت اعضا و جوارج علیه من شهادت ندهند.

امام باقر (ع) در کتاب اصول کافی می فرماید : جوارح علیه مومن شهادت نمی دهد، بر کسی شهادت می دهد که عذاب بر او حتمی است، مومنی که اعمالش را بدست راستش می دهند با خوشحالی می رود. اعضا و جوارح به نفع مومن شهادت می دهند.

در کشف الاسرار داریم : مژه و چشم شهادت می دهند که این مومن چقدر گریه کرده است، خدا این مومن را می آمرزد و می فرماید که این آمرزیده بواسطه ی تار مو است. پس اعضا و جوارح بنفع مومن شهادت می دهند.

شاهد بعدی وجدان انسان است ،وجدانی که بیدار شده است شهادت می دهد. این وجدان ها دروغ نمی گویند.

شاهد بعدی تجسم خود اعمال است . یعنی اعمال خوب ما به شکل ملکوتی در می آید و تجسم پیدا می کنند.

شاهد بعدی قرآن است . قرآن شهادت می دهد که خدایا فلانی با من بود یا اینکه فلانی من را ترک کرد. در واقع این همان شکایت قرآن است .


علامه مجلسی در جلد هفت این روایت را آورده است : رفتارهایی که افراد با قرآن کرده اند، در قیامت شهادت داده می شود. بشرطی اعضا و جوارح ما در قیامت علیه ما شهادت نمی دهند که ما مومن باشیم و ایمان خودمان را با خودمان به قیامت ببریم .

اگر ما توبه بکنیم تمام اعمال بد ما بر همه ی شاهدان پوشانده می شود . و در توبه ی واقعی بدی ها به خوبی تبدیل می شود.

در مورد میزان روز قیامت توضیحاتی بفرمایید .
وقتی در دادگاه می خواهند اعمال ما را بررسی کند باید ملاک و میزانی باشد. مثلا وقتی شما می خواهید ببیند که خطی زیبا است یا خیر آنرا با کامل ترین و زیباترین خط می سنجید. وقتی شما می خواهید ببینید که دیواری صاف است آنرا با شاقول ارزیابی می کنید. میزان اعمال ما در قیامت حق و عدل است . یعنی اعمال ما را با حق می سنجند که آیا عمل ما حق بوده است یا باطل .

در آیه ی دیگر داریم که عمل ما را با عدالت می سنجند.  در آیه 8 سوره ی اعراف داریم: میزان در آن روز حق است و اعمال ما را با حق می سنجند و آیه 47 سوره انبیا داریم : میزان های عدل را می گسترانیم و اعمال را با آن می سنجیم و به هیچ کس ظلم نمی شود. 

امام صادق (ع) می فرماید : پیامبر و جانشینان مصداق حق و عدل هستند که در راس آنها چهارده معصوم است .آنها مصداق کامل عدالت و حقانیت هستند . نماز ما را با نماز آنها می سنجند . پس آنها موازین هستند. در این صورت اعمال ما خیلی با اعمال ائمه فاصله دارد و این نگران کننده است.

اگر کسی می خواهد به میزان حق نزدیک باشد باید دو کار انجام بدهد و اینها میانبُر هستند:

خوش اخلاقی و صلوات بر محمد و آل محمد 

پیامبر فرمود : چیزی مثل خوش اخلاقی ترازوی عمل را سنگین نمی کند. انسان خوش اخلاق در دنیا اعتبار دارد و انسان بد اخلاق پوک است و ظاهری دارد و درون مایه ندارد.

مرحوم میرزا جواد آقای تهرانی مجسمه ی اخلاق بودند. ایشان وقتی فردی پیش او می آمد تمام قد بلند می شد و اگر فردی به ایشان می گفت که مرا موعظه کنید ، ایشان می فرموند که اول شما مرا موعظه کنید. روزی فردی به زور دست ایشان را بوسید. ایشان از اتاق بیرون رفتند و در بازگشت فرمودند که شما اهل علم هستید که دست مرا بوسیدید ، من هم کفش شما را بوسیدم .

روزی ایشان وقتی داشت با شاگردش بحث می کرد صدایش بالا رفت و این شاگرد از سادات بود. بعد از درس ایشان می خواستند دست او را ببوسند. روزی ایشان دیر به منزل آمده بود و تا صبح پشت در نشسته بود زیرا می فرمود که اگر من زنگ بزنم حق بچه ها ضایع می شود. یکی از شاگردانش که سادات بود می گفت که من دو ساعت ایشان را سرپا نگه داشتم تا از ایشان سوال کنم . من بخاطر این معطلی از ایشان معذرت خواهی کردم .ایشان فرمودند که در روز قیامت وقتی من را به طرف جهنم می برند به مادرت زهرا بگو که شفاعت من را بکند.

امام صادق (ع) می فرماید : در نامه ی عمل چیزی سنگین تر از صلوات نیست .

وقتی عمل انسان را وزن می کنند و عمل انسان سبک است، در اینجا صلوات ها به کمک انسان می آید و میزان را سنگین می کند.

صلوات نزدیک شدن به سمت اهل بیت است و کم کردن فاصله با اهل بیت است. ظاهر صلوات همان ذکر است و باطن آن انجام دادن خواسته ی ائمه است . صلوات ظاهری و باطنی هر دو انسان را به ائمه نزدیک می کند.

از خداوند می خواهیم که ما در هیچ کدام از مواقف قیامت توقف نداشته باشیم و شفای همه بیماران و گم شدگان را از خداوند خواستاریم.


" مباحث یاد مرگ - حجت الاسلام عالی - برنامه سمت خدا - http://samtekhoda.tv3.ir "


برای مطالعه نظرات کاربران در این مورد، کمی پایین تر بروید یا اینجا را ← (کلیک-لمس) کنید.
خوشحال خواهیم شد اگر اطلاعات یا تجربیاتی که دارید را با ما در میان بگذارید
↓ کپی لینک این صفحه برای ارسال به دیگران ↓
↓ مطالب مشابه بیشتر در دسته بندی(های) زیر ↓ :
← مباحث یاد مرگ (۷۹ مطلب مشابه)