بحث تجسم اعمال از مسلمات روایات و آیات ماست . ما از ابتدا تا انتهای منزل آخرت ، هیچ چیزی از پاداش ها و کیفرها ، لذت ها و عذاب های خدا را نخواهیم دید مگر اینکه همان اعمال خودمان را ببینیم .
صورت دنیای ما در آخرت مجسم می شود و صورت زشت یا زیبا پیدا می کند. یعنی ما بعد از مرگ سر سفره ی خودمان هستیم . و به ما می گویند که دست پخت خودتان را بخورید . در واقع خودمان بهشت و جهنم خودمان را می سازیم .
داریم که بهشت خالی است. مصالح آن همان اعمال این دنیا است . اگر اعمال خیر بود آنجا لذت های بهشت می شود ولی اگر اعمال شر بود مار و عقرب . جهنم را از جای دیگر برای ما نمی آورند . این همان نیش هایی است که به کسی می زنیم .
البته اعمال دنیایی ما به این شکل آن طرف نمی رود یعنی این طور نیست که اگر من پولی به فقیر دادم در برزخ پولی به من بدهند بلکه اگر کمکی که به فقیر کردم باعث توانمند شدن او در زندگی می شود و در آخرت و مسیر زندگی آخرتی هم این کار من را توانمند می کند .
اگر من در اینجا نیشی به کسی زدم یا طعنه ای زدم ، همین الان عقرب درست کرده ام ولی آنرا نمی بینم و فقط نیش آنرا می بینم . این عقرب در قبر همراه ما خواهد بود و بقول مولوی : آن سخن های چو مار و کژدمت مار و کژدم گردد و گیرد دمت .
تجسم اعمال یعنی اعمال انسان به شکل آخرتی به ما بر می گردد و بصورت لذت های یا عذاب های عالم آخرت در می آید .
خدا در قرآن می فرماید : هیچ جزایی نمی بینید مگر اعمال خودتان را .
کیفرهای آخرت نتیجه ی اعمال ما نیست بلکه خود اعمال ماست . می فرماید : هر کسی در گروی اعمال خودش است .
یکی از اصحاب صحرا نشین به پیامبر گفت که من را موعظه ای بکنید. پیامبر فرمود که تو بعد از مرگ با کسی همراه خواهی بود که تا قیامت همراه تو هست . اگر همنشین تو کریم و زیبا باشد به تو احسان خواهد کرد ولی اگر همنشین تو زشت باشد در آنجا تو را تسلیم بدبختی آخرت می کند و همنشنی تو عمل تو است. این عمل اگر زشت باشد چیزی است که در قبر از آن وحشت می کنی . این عملی است که از آن سوال می شود و همیشه با تو خواهد بود .
مرحوم قاضی سعید قمی یکی از عرفای شیعه در کتاب اربعین از شیخ بهایی نقل می کند که ایشان می گوید که من رفیقی داشتم که اهل معرفت بود . بیشتر مواقع به تنهایی به قبرستان می رفت و فکر می کرد . شیخ بهایی می گوید که از دوستم پرسیدم که در قبرستان چیز عجیبی به چشم تو نخورد ؟ او گفت : دیروزی فردی را دفن کردند و رفتند . مکاشفه ای داشتم و دیدم که یک جوان بسیار زیبا رو و لباس فاخر و بوی خوش به قبر نزدیک شد و بعد ناپدید شد . بعد از مدت کوتاهی دیدم بوی متعفنی به مشام می رسد که نفسم گرفت دیدم که سگی می آید و آن سگ به قبر نزدیک شد . بعد دیدم همان جوان معطر از قبر خارج شد در حالیکه خونین است و داشت می رفت .
از او پرسید که این داستان چیست؟ گفت که من اعمال خوب این شخص هستم و قرار بود که همراه او باشم . آن سگ تجسم اعمال زشت او بود . چون بدی هایش بر خوبی هایش غلبه داشت من را خارج کرد. تا وقتی اعمالش تسویه بشود آن سگ همنشین او است تا من برگردم .
این واقعیتی است که ما در تجسم اعمال خواهیم داشت . ما نباید اعمال را شوخی بگیریم و هیچکدام از عمل من بی پاسخ نمی ماند و همه چیز ثبت می شود . پس باید مراقبت بیشتری داشت .
اعمال ما چگونه مجسم می شوند ؟
بحث تجسم اعمال یکی از مباحث مهم آخرت ( برزخ و قیامت ) است . ما در این زمینه آیات و روایات زیادی داریم . ما آخرت خودمان را خودمان می سازیم . در قرآن می فرماید : جزای شما همان اعمال شماست . چه اعمال خوب و چه اعمال بد مجازات دارد . منتها مجازات آخرتی با مجازاتی دنیایی تفاوتی دارد .
ما در دنیا می توانیم پاداش هایی بعنوان تشویق یا کیفرهایی برای تنبیه قرار بدهیم . مثلا اگر کسی در اداره ای منظم و خوش اخلاق باشد ، در آخر سال برای او پاداشی در نظر می گیرند . این پاداش با نظر مدیر است و می تواند پول یا سکه یا لوازم منزل باشد . مثلا تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی مجازات های مختلفی دارد . اما مجازات های آخرتی قراردادی نیست بلکه اینها با عمل ما تناسب دارد . حتی خود عمل ماست . صورت های آخرتی اعمال ما در روایات توضیح داده شده است .
معراج های متعدد پیامبر که بهشتیان و جهنمیان را دیده اند ، اینها گویای تجسم اعمال است . پیامبر فرمودند : در معراج کسانی را در جهنم دیدم که سفره های پر از گوشت های پاکیزه در جلویشان بود ولی گوشت های آلوده را می خورند . از جبرئیل پرسیدم اینها چه کسانی هستند ؟جبرئیل گفت که اینها کسانی هستند که در دنیا روزی حلال دنیا را رها کرده اند و به دنبال روزی حرام رفته اند .
می فرماید بعد به کسانی رسیدیم که لبان کلفتی مثل شتران داشتند وگوشتهای بدن خودشان را می کندند و می خوردند . جبرئیل گفت که اینها کسانی هستند که در دنیا سخن چینی می کردند و بین افراد تفرقه و سخن چینی می کردند .
بعد به افرادی رسیدیم که آتش می خورند و آنها کسانی بودند که در دنیا اموال یتیم می خوردند .
در قرآن داریم کسانی که مال یتیم می خورند همین الان دارند آتش می خورند . پس صورت آخرتی مال یتیم خوردن ، خوردن آتش است .
بعد به عده ای رسیدیم که شکم های متورمی داشتند و نمی توانستند از جایشان بلند بشوند و جبرئیل گفت که اینها در دنیا رباخوار بودند . در قرآن داریم که کسانی که ربا می خورند نمی توانند از جای خودشان بلند بشوند مگر مثل کسانی که از گول خوردن حالت تلو تلو خوران بلند می شوند . چون ربا خوار در جامعه تعادل را بهم زده بود و باعث درست شدن یک زندگی طبقاتی شده بود ، در آخرت تعادل خودش بهم می خورد. و نمی تواند راه برود و اگر راه برود تِلو تِلو می خورد .
اعمال صالح در برزخ بصورت زیبا ظهور می کنند . امام صادق (ع) می فرمایند : در جای جای سفر آخرتی و در مراحل بسیار هولناک یک صورت زیبایی می آید و فرد را دلداری می دهد که نترسد و با بشارت هایی که در مورد آینده می دهد سروری در انسان بوجود می آورد . متوفا از آن صورت زیبا می پرسد که توچه کسی هستی که من هر وقت تو را می بینم شاد می شوم ، آن صورت زیبا می گوید که من ادخال سروری هستی که تو برای مومن خودت کردی . ادخال سرور صرفا جوک تعریف کردن نیست .
بهترین ادخال سرور در دنیا این است که انسان گره ای از برادر مومن خودش باز کند و دست کسی را بگیرد .
این چنین شادی در سفر آخرت همراه شما می شود و در مراحل هولناک باعث سرور شما می شود. امام می فرماید : در محشر گرمای شدیدی است که فقط بعضی ها زیر سایه هایی هستند و این سایه های صدقاتی هستند که انسان در دنیا می دهد که در آخرت بصورت سایه هایی در می آید .
صدقه در اینجا یک چتر حمایتی بود که شما بر سر یتیمی گذاشتی و این چتر حمایتی خودت را در آخرت تامین می کند .
در کتاب بحارالانوار داریم که امام صادق (ع) فرمودند وقتی شخصی از دنیا می رود در عالم قبر و برزخ او شش صورت زیبا همراه او می شوند که یکی از اینها خوش بوتر و پاکیزه تر است . این شش صورت از شش جهت فرد متوفا را در عالم برزخ در بر می گیرند . اینها بصورت سپرهایی می شود که از شش سمت به طرف مومن می آید .
صورتی که بالای سر است و از همه زیباتر است می گوید که صورت های دیگر خودشان را معرفی بکنند. صورت سمت راست می گوید که من نماز هستم ، صورت سمت چپ می گوید که من زکات هستم و صورت جلو می گوید که من روزه هستم ، صورتی که در پشت است می گوید که من حج و عمره هستم ، صورتی که پایین است می گوید من خوبی هایی هستم که به مومنین کردی .
این پنج صورت از صورتی که بالای سر است می پرسند که تو که هستی ؟ او می گوید که من ولایت آل محمد هستم که این فرد مومن تحت سرپرستی ولایت اداره می شد .
این مطلب بزرگی است که این شش صورت جلوی خطرات مومن را می گیرند . این شش صورت از همین دنیا باید اتفاق بیفتد . پس باید این شش کار را در دنیا انجام بدهیم تا بتواند جلوی انحرافات در دنیا را بگیرد و در آخرت سپر ما باشد .
این کارها به هیچ وجه جایگزین ندارد. مثلا اینکه بگوییم بجای خوان نماز بگوییم : الحمدلله . در روایات ما آمده است که فقط اعمال مجسم نمی شوند بلکه اخلاق ،صفات و ملکات باطنی خوب یا بد و عقاید حق و باطل مجسم می شود .
پیامبر فرمود : اگر تند خویی و بداخلاقی قیافه پیدا می کرد که شما می توانستید آنرا ببینید چیزی زشت تر از آن وجود نداشت . اهل معرفتی در خانه با همسرش دعوا می کرد و تند خو شده بود و در همان حال قیافه اش را به او نشان دادند و او همانجا دست همسرش را بوسید و از او عذرخواهی کرد . صفات زشت ما ما قیافه های عجیبی پیدا می کنند . پیامبر فرمود : اگر بد زبانی قیافه پیدا می کرد و می توانستید آنرا ببینید خیلی زشت بود.
اگر ما به مرور زمان صفات زشت خودمان را درست نکنیم اینها ریشه دارتر می شوند . و بصورت ملکات ثابت اخلاقی در می آیند . و انسان از دست آنها رهایی ندارد و آنها بر انسان مسلط هستند .
شخص خودش متوجه می شود که چرا این قدر کینه ای و حسود و بد دهان و دروغگو است .چون اینها ملکه او شده است و بخاطر ضعف اراده نمی تواند از دست آنها خلاص بشود .
اگر اراده قوی باشد با هر زحمتی می تواند این صفات را از خودش دور بکند . انسان تا وقتی در دنیا هست قابل تغییر است .
حالا اگر این صفات را تغییر نداد و عادات زشت او ماند ، در عالم آخرت اینها بر او مسلط هستند و دیگر از دست آنها خلاصی ندارد . کسی که در این دنیا نتوانسته از عادات زشت خودش خلاصی پیدا کند در آخرت هم اینها همراه او هستند و در آنجا هم رنج است .
در کتاب عدل الهی ، استاد مطهری از استادش مرحوم شیرازی تعریف می کند که روزی وقتی استاد می خواست درس را شروع کند زیر گریه زد و های های گریه می کرد . ما تعجب کردیم . ایشان فرمودند که من خواب دیدم که از دنیا رفته ام . وقتی من را داخل قبر می کردند سگ مهیبی هم وارد قبر شد که من خیلی ترسیدم .
بعد فهمیدم اینها بداخلاقی هایی بوده که من در خانه می کردم . تند خویی های ما به شکل حیوان درنده ای می شود که به جان ما می افتد . این هم تجسم صفات است . این صفات و ملکات اگر در نفس انسان پابرجا بماند ، چهره و هویت باطنی انسان و صورت انسانی به شکل های دیگری در می آورند .
در دنیا همه چهر ه ی انسانی دارند . یزید و شمر درنده خو هستند ولی قیافه ی انسانی دارند . بعد از مرگ که ظاهر انسانی کنار می رود و صورت ملکوتی انسان بیرون می آید ، هر کس شکل سیرت خودش است . یعنی سیرت صورت می شود و باطن رو می آید . پس ممکن است که حیوانات بسیار زشتی که نمونه ی بیرونی ندارد از انسان درست بشود بواسطه اعمال و صفاتی که هویت شخص را از هویت انسانی یبرون آورده است . ابن بصیر با امام صادق (ع) بحث می کرد . امام دستی روی چشم او کشید و او دید که بعضی از افراد به شکل میمون ، خوک و صورت های وحشتناکی دارند . او وحشت کرد . حضرت دوباره دستشان را به چشم او کشیدند و او دوباره بصورت عادی دید . یعنی یک صحنه از ملکوت و صورت های آخرتی را به او نشان دادند .
امام خمینی در شرح دعای سحر نکته ای می گوید که لذتهای عالم آخرت قابل جمع هستند و بین آنها تزاحم نیست . می فرماید که در عالم دنیا لذت ها از هم جدا هستند . اگر شما غذای خوشمره ای می خوری ، حس چشایی شما لذت می برد ولی حس بینایی شما لذت نمی برد و اگر منظره ی زیبایی را نگاه بکنی حس بینایی لذت می رود ولی حس شنوایی لذت نمی برد. در آخرت به سمت عالمی می روییم که در آنجا کمالات با هم قابل جمع هستند .
وقتی شما یک جرعه آب خوری تمام لذت ها در آن هست . در مورد عذاب هم همین طور است . آن کسی که درنده است پلنگ می شود و آنکسی که کینه دارد گرگ می شود و چون انسان خصلت های متعددی دارد ، اگر این صفات بد را از خودش بیرون نکند ممکن است که انسان چند شکل حیوانی پیدا بکند و به شکل حیوان های مختلف در می آید و البته انسان را با همان شکل می شناسند .
حیوانات از چهره ی حیوانی خودشان خجالت نمی کشند . اما انسان در آخرت صورت های عجیب و غریب دارد ولی در عین حال او را می شناسند و این برایش عذاب می شود. انسانهایی که باور دارند صفات زشت را با هر زحمتی که شده از خودشان دور می کنند.
" مباحث یاد مرگ - حجت الاسلام عالی - برنامه سمت خدا - http://samtekhoda.tv3.ir "
← مباحث یاد مرگ (۷۹ مطلب مشابه)
- ۱۳۹۲ بازدید توسط ۱۰۹۴ نفر
- جمعه ۱۹ تیر ۹۴ - ۱۲:۴۸
