در برزخ چه اعمالی به کار اموات می آید ؟
بطور کلی کمک های دنیوی و اعمال صالحی که می تواند به میت برسد دو چیز است :
یکی آثار اعمال خود میت ، اعمالی که فرد در دنیا انجام داده است دارای آثاری است که بعد از مرگ به او می رسد که باقیات و صالحات و صدقات جاریه نام دارد .
تا وقتی که این آثار در دنیا هست ، به او می رسد .
دومی هدایا ، خیرات و مبراتی است که دیگران برای میت می فرستند . درست است که بعد از مرگ فرد در دنیا نیست تا عملی انجام بدهد اما ممکن است که فرد در دنیا کاری کرده است که دنباله ی و بقایای آن باقی است .
مثلا فرزند صالحی تربیت کرده است یا شاگردان خوبی تربیت کرده است ، کتاب خوبی نوشته است یا بنایی تاسیس کرده است مثل امور عام المنفعه اعم از مدرسه ، مسجد ، حسینیه و ... تا وقتی این آثار در دنیا باقی است و مردم از این ها استفاده می کنند برای فرد بانی هم ثواب نوشته می شود و در پرونده اش هم درج می شود .
در سوره یاسین خدا می فرماید : ما هم اعمالی که در دنیا و جلوتر می فرستاند در پرونده شان درج می کنیم و هم دنباله ها و آثار آنها را هم درج می کنیم .
بعضی از اعمالی که ما در دنیا انجام می دهیم دنباله ندارد . وقتی شما نماز می خوانی و روزه می گیری ، این دیگر تمام می شود. بعضی از آثار دنباله دارد ، باقی و جاری است ، باقیات صالح وصدقات جاریه است . مثل کتاب مفید و فرزند صالح .
پیامبر فرمود : حضرت عیسی از قبری عبور می کردند که صاحب قبر دچار عذاب سختی بود . بعد از یکسال که از آن قبر عبور کرد حضرت دید که عذاب از آن قبر بر داشته شده است . از خدا خواست که چه اتفاقی افتاده است. خدا به او خطاب کرد که این فرد در دنیا فرزندی داشت که بالغ شد و راهی را برای مردم اصلاح کرد و یتیمی را سرپرستی کرد . به برکت این فرزند عذاب از این میت برداشته شد . در کارهای خیر نیت خیلی مهم است . چیزی که در پرونده می ماند عمل صالح است .
عمل صالح دو تا مشخصه دارد . یکی اینکه برای مردم مفید باشد و دیگری اینکه انگیزه ی الهی داشته باشد .
یعنی هم حُسن فعلی و هم حُسن فاعلی داشته باشد. هم فعل مفید باشد و هم انجام دهنده ی فعل انگیزه ی الهی داشته باشد . ممکن است که کسی کار خوبی را بخاطر شهرت ، تظاهر و ریا انجام بدهد . اینها به درد آخرت نمی خورد.
امام صادق (ع) در مورد آثار اعمال می فرماید : بهترین چیزی که انسان می تواند از خودش بجا بگذارد سه چیز است :
1 - فرزند صالحی که برای والدینش دعا بکند
2 - بتواند سنت خوبی بجا بگذارد .
مرحوم سید بن طاوس جشن تکلیف را مرسوم کرد . تا وقتی این عمل خیر ادامه دارد برای او هم که این کار را تاسیس کرده است نوشته می شود .
3 - دیگری صدقه ی جاریه یعنی کار خیری که بعد از فرد باقی باشد . گاهی آثار اعمال صدها هزار برابر خود اعمالی است که در دنیا انجام داده ایم .
بفرض من هفتاد سال در این دنیا زندگی کرده ام و کار خیر انجام داده ام . اما یک کتاب نوشتم که این کتاب بعد از من هفت صد سال ماند و آثار آن هم هفت صد سال می ماند در حالیکه من در دنیا هفتاد سال بیشتر زندگی نکردم .
کسی بنا یا مسجدی درست می کند و این هزار سال می ماند و میلیون ها نفر در این مسجد نماز می خوانند که این عبادت آنها برای فرد هم نوشته می شود .
پیامبر فرمود : اگر کسی سنت یا روش خوبی را بنیان گذاری بکند ، این فرد در ثواب کسانی که به این سنت عمل می کنند شریک است بدون اینکه از ثواب عاملان چیزی کم بشود .
اگر کسی بدعتی در دین بگذارد یا مرکز فحشائی تاسیس بکند ، گناه تمام کسانی که در گناه می افتند در پای بانی می نویسند بدون اینکه از گناه افراد عامل هم کم بشود .
مثلا رضا خان کشف حجابی را انجام داده است نسل های بعدی هم که در این دام افتاده اند ، گناهان آنها هم برای او نوشته می شود.
دیگری اموری است که دیگران برای میت انجام می دهند . مثل خیرات و مبرات .
امام صادق (ع) فرمود : میت در عالم برزخ خوشحال می شود اگر کسی برای او طلب آمرزش بکند . یعنی در همین حد که استغفاری برای میت انجام بشود او خوشحال می شود. همانطور که اگر به زندگان هدیه ای بدهید خوشحال می شوند.
پیامبر فرمود : شخص متوفا مثل فردی است که دارد غرق می شود و هر لحظه منتظر کمکی است . همین که می بیند شخصی برای او خیراتی می کند یا استغفار می کند ، از اینکه هر چه در دنیا است به او بدهند ، خوشحال تر می شود. یعنی اگر دنیا را به او بدهند این قدر خوشحال نمی شود که یک استغفار بر ای او بکنند . ببینید که او چقدر محتاج است .
حضرت : هدیه ای که زنده ها می توانند به مرده ها بدهند ، استغفار و دعا کردن است . اگر کسی که فوت کرده است اگر فامیل نزدیک باشد ، ما نباید فکر کنیم که طرف چون فوت کرده است صله ی رحم تمام شده است . یکی از مصادیق بزرگ صله ی رحم بعد از مرگ است . زیرا او نیازمند است .
امام باقر (ع ) می فرماید : بعضی از بچه ها وقتی والدین شان زنده بودند به آنها احترام می گذاشتند اما چون بعد از مرگ به یاد آنها نیستند عاق والدین می شوند . یعنی والدین از آن طرف نفرین می کنند . پدر و مادر بعد از فوت به فرزندان نیازمند هستند.
امام فرمود : افرادی در زمان حیات به پدر و مادرشان احترم می گذارد ولی وقتی پدر و مادرشان از دنیا می روند دین آنها را ادا نمی کنند و برایشان دعا نمی کنند ، خدا فرزند ایشان را به عنوان عاق والدین محسوب می کند .
گاهی فرزندی در دنیا عاق والدین بوده است و به والدین خودش بی احترامی می کرده ، ولی وقتی والدین او می میرند طرف بر می گردد و شروع به خوبی می کند و این عاق والدین بودن بر طرف می شود .
اگر کسی به والدین یا خویشان خود بعد از مرگ کمک برساند دو تا ثواب به او می دهند. یکی ثواب رساندن نیکی به میت و دیگری ثواب صله ی رحم به او می دهند .
سید محمدطباطبایی شاگردی بنام ادیب داشتند که او براحتی می توانست با اموات ارتباط بگیرد . یک بار برادر علامه طباطبایی نامه ای به علامه فرستادند . نوشته بودند که این شاگرد با پدر تماس گرفته است ، روح پدر از شما گله مند است که چرا شما در ثواب تفسیری که نوشته ای پدر را شریک نکرده ای ؟
علامه خیلی تعجب کرد زیرا شاگرد برادرش اصلا او را نمی شناخت و خبر نداشت که من تفسیری نوشته ام . اینکه ایشان پدرشان را در ثواب تفسیر شریک نکرده بودند بخاطر این بود که کارشان را خیلی با ارزش نمی دانستند . وقتی این نامه به علامه رسید ایشان گریه کردند و گفتند که خدایا اگر این کار من پیش تو ارزشی دارد ، من ثواب آنرا به روح پدر و مادرم هدیه می کنم . قبل از اینکه علامه جواب نامه را بدهد نامه ی بعدی از تبریز رسید که برادرش نوشته بود که شاگردم با روح پدر ارتباط گرفته است و پدر خیلی خوشحال بوده است و گفته هدیه حسین به ما رسید و خیلی به ما کمک کرد .
چه هدیه هایی برای اموات مفید است ؟
گاهی ما می بینیم که بعد فوت فردی ، آنچنان افراد خانواده درگیر کارها هستند که از اصل غافل شده اند . از چیزهایی که اموات شان در هنگام ورود به برزخ نیاز دارند غافل شده اند. شخص مرده هر لحظه چشم به راه است . اموات فریادهایی دارند ولی گوش افراد عادی آنها را نمی شنود.
پیامبر فرمود : هر کدام از اموات با صدای محزون و گریه به خانواده هایشان فریاد می زنند : به ما رحم بکنید خدا به شما رحم بکند . اینهایی که این جوری فریاد می زنند برادران دینی شما بودند ، به آنها کمک بدهید و یاد آنها باشید .
قبر ، حالات قبر ، نکیر و منکر صبر نمی کنند تا مراسم سوم و هفت و چهل میت تمام بشود .
همان موقع که میت را در قبر می گذارند و هنوز مردم در بالای قبر ایستاده اند ،نکیر و منکر می آیند . تعبیر روایت این بود که میت هنوز صدای پای تشییع کننده ها را می شنود که نکیر و منکر می آیند .
در چنین موقعیت حساسی میت کمک می خواهد . حالا چه چیزی به درد آنها می خورد؟
پنج چیز به درد اموات می خورد:
1 - یکی اینکه بعد از دفن میت تلقین بعد از دفن را بگویند و مدتی سر قبر بنشینند .البته تلقین قبل از دفن هم داریم که می خوانند . وقتی تلقین بعد از دفن خوانده می شود نکیر و منکر می گویند که حجت و دلیلش را به او گفتند ، پس برویم . ببینید یک تلقین بالای قبر چقدر اثر دارد . انسان نباید فقط گریه کند البته گریه تخلیه است ولی گریه به درد میت نمی خورد .
گریه بر امام حسین (ع) و ائمه از باب دیگری است. پس اولین هدیه ای که می توانند به شخص متوفا بدهند بعد از دفن خواندن تلقین و نشستن و قرآن خواندن است .
2 - دومین کاری که باید انجام بدهند این است که بدهی های میت را بپردازند چه بدهی های مالی و غیر مالی . حج هم بدهی مالی و هم غیر مالی است . پس بدهی های میت را شروع به انجام دادن بکنند و پرداخت کردند یا خودشان این کار را بکنند یا اجیر بگیرند . برای میت ثانیه ها خیلی سخت می گذرد.
3 - سومین هدیه مستحبات است . از پیامبر پرسیدند که نیکی به والدین بعد از مرگ چیست؟ پیامبر فرمود : برایشان دعا بکند ، طلب مغفرت برای آنها بکند ، عهد و وصیت میت را انجام بدهد ، صله رحم با خویشاوندان آنها بکند . یعنی با از دنیا رفتن کسی ارتباط فامیلی قطع نشود ، اگر آنها دوستی داشتند به دوست آنها هم رسیدگی بکن .
4 - چهارمین هدیه این است که انسان طوری رفتار کند که برای پدر و مادر خدا بیامرزی بخرد . روایت داریم که از گناهان کبیره است که بچه ها کاری بکنند که برای پدر و مادر نفرین بخرند . 5 5 - پنجمین هدیه سر زدن به قبور آنها است . وقتی اموات تازه فوت کرده اند بیشتر به هدیه ها نیاز دارند مثل شب اول قبر که بیشتر به هدیه نیاز دارند .
در مورد زیارت اهل قبور توضیحاتی بدهید .
پنجمین هدیه زنده ها به اموات این است که به مرده ها سر بزنند و به سر قبر آنها بروند . وقتی میت می بیند که کسانی سر قبر او می آیند بسیار خوشحال می شود. این خوشحالی از اُنسی است که با دوستان و آشنایان می گیرد و یک خوشحالی از دعایی است که سر قبر می کنند . بهترین زمان زیارت اموات عصر پنجشنبه است که پیامبر گفته است. شاید بهتر از آن صبح جمعه بین الطلوعین باشد.
از امام صادق (ع) سوال شد که اگر شخص سر قبر کسی برود ، آیا او به درد آن شخص می خورد ؟ امام فرمود : بله این مثل هدیه ای است که به زنده ها می دهید و او را کاملا خوشحال می کنید . یکی از نزدیکان رجبعلی خیاط می گفت : ما با ایشان به قبرستان ابن بابویه رفته بودیم و قبر مادر من هم آنجا دفن بود . من سر قبر مادرم نرفتم . سر چند تا قبر فاتحه خواندیم . وقتی می خواستیم از قبرستان بیرون بیاییم ، ایشان گفتند که مادر شما اینجا دفن است ؟ گفتم :بله . گفت مادر شما در عالم برزخ داشت از شما گله می کرد .
برگشتیم و سر قبر مادرم رفتیم . کسی که از دنیا رفته است رابطه اش قطع نشده است و هوشیارتر شده است .
ما نباید نظام آخرت را با دنیا قاطی کنیم . گاهی تاج گل های آنچنانی بر سر قبرها می آورند . این به کار میت نمی آید ، عمل صالح به کار میت می آید .
در کتاب سیاحت غرب مرحوم قوچانی داریم ( این کتاب بر اساس روایات اهل بیت و چیزهایی که به مرحوم قوچانی نشان داده اند ) : هادی ( کسی است که در سفر آخرتی تجسم ولایت امیر المومنین است ) به من گفت : من توشه ی سفر تو را کم می بینم . باید چند جمعه ای اینجا باشیم تا چیزی از دوستان برایت برسد که پیامبر فرموده است که در سفر هر چه زاد و توشه زیاد باشد بهتر است .
من باید برای تو جواز عبور از سلطان دین و دنیا امیرالمومنین بگیرم . چنان که در این چند هفته کمکی از دنیا نرسید ، شب جمعه به نزد اهل بیت خود برو شاید بطلب مغفرت یادی از تو بنمایند .
هادی رفت و من به انتظار نشستم . بصورت پرنده ای به خانه ی خودم رفتم . به کارهای اهل بیت که برای من روضه خوانی راه انداخته بودند و آش و پلو ساخته بودند نظر داشتم .
دیدم کارهایشان مفید به حال من نیست . روح اعمال و مقصد اصلی شان آبروی خودشان است . یک فقیر گرسنه را به اطعام خودشان دعوت نکرده بودند . مدعوین هم قصدشان خوردن غذا و کارهاش شخصی بود نه طلبی برای من و نه گریه ای برای امام حسین (ع) .
اگر اهل بیت هم گریه ای داشتند فقط برای خودشان بود که چرا بی سرپرست ماندند ... من با حالت یاس و سرشکستگی به منزل خود مراجعت نمودم . و نزدیک بود که بر اهل بیت و اولاد خود نفرین کنم ولی حالت علم مانع شد . وقتی داخل قبرم شدم دیدم که هادی امده است و سبدی از سیب وسط حجره گذاشته شده است . هادی گفت : از رعیت اینجا کسی از قبرستان عبور می کرد و فاتحه ای خواند و این خاصیت نقدی اوست . خدا رحمت کند او را که به موقع آورد.
اگر کار خیری که می کنیم ،به تعدادی از اموات هدیه کنیم آیا از ثواب آن کم می شود ؟
خیر . اگر شما یک صلوات به کل اموات مومنین و مومنات هدیه کنید بخاطر کار ارزشمندی که شما کردید و همه را در نظر گرفتید و بخل نورزیدید ، خدا ثوابش را به همه می دهد و از هیچ کس هم ثوابی کم نمی شود.
پیامبر فرمود : وقتی انسان آیت الکرسی را بخواند و ثوابش را برای همه ی اهل قبور مومنین و مومنات بفرستد خدا ثواب را به هر کدام از اموات می دهد .
فردی از امام صادق (ع) پرسید که من یک حج انجام داده ام . آیا من می توانم پدر و مادرم را که از دنیا رفته اند در ثواب این حج شریک کنم ؟ امام فرمود : بله . البته همه را می تواند در اعمال مستحب شریک کرد . اگر شما یک عمل واجب برای کسی انجام می دهی مثلا برای فردی نماز بجا می آورید این برای خود میت است . وقتی ما می خواهیم ثواب مخصوصی مثلا به پدرمان برسد ، این ثواب می رسد و از کرم خدا چیزی کم نمی شود. یک اتفاق خوبی برای خود اهدا کننده می افتد و هدیه های نابی گیر خودش می آید .
آیا هدیه هایی که ما برای اموات می فرستیم فورا به آنها می رسد ؟
بله . این هدیه ها همان موقع به اموات می رسد . پیامبر فرمود: ساعتی سخت تر از عالم قبر نیست . رحم کنید به صدقه . اگر صدقه برای او نداشتید دو رکعت نماز بخوانید . اگر این کار را کردید همان لحظه خدا هزار فرشته به سمت قبر می فرستد با هر فرشته ای یک لباس بهشتی برای میت هدیه می برند و قبرش قیامت وسعت پیدا می کند .
خوب است که هر کس یک صدقه ی جاریه را برای خودش بگذارد . در قدیم رسم وقف
زیاد بوده است . دیگری هدایا و خیرات و مبراتی بود که زنده ها انجام می
دهند و هدیه به اموات می کنند .
ممکن است کسی به ذهنش برسد که اگر باقیات و
صالحات اموات به خودشان برسد درست استزیرا دنباله ی عمل خود شخص است و در
سوره یاسین داریم که اعمال خودشان را در دنیا که پیش فرست کرده اند و هم
آثار اعمال را در پرونده شان ثبت می کنیم .
ازجهت عقلی هم این چیز معقولی
است زیرا خود فرد علت اعمال بوده است اما اینکه اعمال زنده ها به پای اموات
نوشته بشود ، بنظر می آید که این هم خلاف عقل و هم خلاف قرآن است .
قرآن
می فرماید : هر کسی نتیجه ی عمل خودش به خودش می رسد . قرآن می فرماید : هر
کسی که کار خیری کرد به نفع خودش است و هر کسی که کار شری کرد به ضرر
خودش است . خوب و بد اعمال به خود شخص می رسد . پس اگر بازماندگان میت کار
خوبی انجام می دهند باید به پای خودشان نوشته بشود نه به پای میت . در
ضمن این خلاف عقد هم هست .
هر کسی که عملی انجام بدهد فایده ی عمل به خود
فرد می رسد . اگر ورزشکاری نرمش می کند خودش قوی می شود . اگر شما تمرین
خط بکنید خط خودتان زیبا می شود . پس چطور می گویند اگر بازماندگان کار
خیری انجام بدهند و آنرا به میت هدیه کنند ، آثار آن به میت می رسد ؟ در
واقع این هدایایی که زندگان برای اموات می فرستند برای خودشان خواهد بود.
شخصی که صدقه می رود روح سخاوت در او رشد می کند ، کسی که نماز می خواند
روح عبودیت در او تقویت می شود اما با این وجود نفعی هم به میت می رسد .
به هر حال شما که هدیه ای برای متوفا می دهید یک صفتی در متوفا دیده اید
یا یک خصلت ارزنده ای دیده اید که باعث شده کار خیری انجام بدهید و به او
هدیه کنی . در واقع آن نکته ی مثبتی که در متوفا بوده باعث شده که شما این
عمل صالح را انجام بدهی یعنی به گونه ای متوفا سبب این کار خیر شده است .
خدا از سر لطف همین مقدار سببیت را هم قبول می کند . البته غالب این نفع
به خود شخصی که عمل را انجام داده است برمی گردد . در زمان پیامبر شخصی از
دنیا رفته بود و انبار خرمایی از او باقی مانده بود . بازماندگان او آن
انبار خرما را از طرف متوفا صدقه دادند که خیرش به او برسد .
پیامبر یک
دانه خرما را برداشت و گفت که اگر این یک دانه خرما را خود شخص صدقه می
داد بهتر از انبار خرمایی است که بازماندگان برای او صدقه می دهند . زیرا
مهم این بود که روح سخاوت در او بوجود بیاید . هدایایی که دیگران برای
اموات شان می فرستند فایده دارد ولی سرنوشت ساز نیست که سرنوشت ابدیت میت
با این تعیین بشود.
سرنوشت ابدی فرد با اعمال خودش در دنیا رقم می خورد .
تاثیر اینها در حد ترفیع مقام یا رفع عذاب است ولی سرنوشت ساز اعمال خود
فرد است . ما تا فرصت داریم خودمان با دست خودمان اعمال را انجام بدهیم .
امام سجاد (ع) در یک شب تاریکی به سمتی می رفتند که کیسه ای هم بر دوشش بود
.
یکی از اصحاب امام را دید و گفت که اجازه بدهید من کیسه را برای شما
بیاورم . حضرت قبول نکرد . حضرت فرمود : مسافرتی در پیش دارم و این را در
جایی می گذارم که محفوظ باشد . دو روز بعد فرد امام را دید و گفت که شما
به مسافرت نرفتید ؟ امام فرمود که منظور من مسافرت آخرت بود . در آن هنگام
ما توشه می خواهیم . آن کیسه سهم فقرا بود که من به آنها می دادم که این
برای سفر من محفوظ باشد .
حضرت عیسی مادرشان را در عالم برزخ صدا کردند و
ارتباطی برقرار کردند و گفتند که آیا می خواهی به دنیا برگردی ؟ حضرت مریم
فرمودند : بله . می خواهم برگردم تا در روزهای گرم روزه بگیرم و در شبهای
سرد برای نماز بلند بشوم . این راه سخت است و توشه می خواهد .
امیرالمومنین به قبرستانی رفت و به اهل قبول سلام کرد ، جواب آمد سلام بر
امیرالمومنین .
حضرت فرمودند که شما می گویید از آن طرف چه خبر یا اینکه
من بگویم از این طرف چه خبر . گوینده گفت که شما بفرمایید از دنیا چه خبر ؟
حضرت فرمود که بعد از شما اموال تان را تقسیم کردند و همسران تان هم
ازدواج کردند و در خانه های شما هم دیگران نشسته اند . حضرت فرمود : از آن
طرف چه خبر ؟ گوینده گفت که بعد از مرگ کفن های ما پاره و پوسیده شد ،
موهای مان ریخت و بدن های مان متلاشی شد و حالت زشت و زننده پیدا کرد و
اعمالی که در دنیا انجام دادیم به کارمان آمد و به درد ما خورد . این توشه
هایی که در این دنیا انسان برای خودش مهیا می کند سرنوشت ساز است . هدایای
برای میت خوب است .
" مباحث یاد مرگ - حجت الاسلام عالی - برنامه سمت خدا - http://samtekhoda.tv3.ir "
← مباحث یاد مرگ (۷۹ مطلب مشابه)
- ۳۱۷۴ بازدید توسط ۲۲۰۹ نفر
- دوشنبه ۲۲ تیر ۹۴ - ۱۳:۴۷
