خانواده برتر

درمان وسواس با غذا و دارو
اولین درمان غذایی وسواس، انار است. گاهی در روایات از یک دانه انار صحبت می‌کند، گاهی از یک انار کامل، گاهی از دانه‌هایی که بر زمین می‌ریزد، گاهی از انار شیرین در ناشتا و گاهی از خوردن انار در روز جمعه، گاهی با قید می‌آید و گاهی بدون قید می‌آید.
روایاتی که از خوردن یک دانه انار صحبت می‌کنند، می‌گویند که این وسوسه را خاموش می‌کند، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «من أکل حبة من رمان أمرضت شیطان الوسوسة أربعین یوما.» [1]یعنی «کسی که یک دانه از انار بخورد شیطان وسوسه را به مدت چهل روز بیمار می‌کند.» در روایت دیگر از امام کاظم (ع) آمده: «علیکم بالرمان، فانه لیس من حبة تقع فی المعدة إلا أنارت وأطفأت شیطان الوسوسة» [2]یعنی «بر شما باد خوردن انار زیرا نیست دانه‌ای از آن که درون معده قرار گیرد، مگر اینکه درون انسان را نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را خاموش می‌کند.» در روایت دیگر از امام صادق (ع) آمده: «علیکم بالرمان، فانه ما من حبة رمان تقع فی معدة إلا أنارت وأطارت شیطان الوسوسة» [3]یعنی «بر شما باد خوردن انار زیرا نیست دانه‌ای از آن که درون معده قرار گیرد، مگر اینکه درون انسان را نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را پرواز (فراری) می‌دهد.» انار بهترین میوه است و بسیار مدح شده.
در روایاتی که از دانه‌های ریخته شده انار بر زمین یا ظرف صحبت می‌کند، می‌گوید که این دانه درمان است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: « ما من رمانة إلا وفیه حبة من الجنة، فإذا شذ منها شئ فخذوه، وما وقعت (أو ما دخلت) تلک الحبة معدة امرئ قط إلا أنارتها أربعین لیلة، ونفت عنه شیطان الوسوسة.»[4] یعنی «نیست اناری مگر اینکه در آن دانه‌ای از بهشت دارد، اگر دانه‌هایی از انار پخش شود آن را بردارید، این دانه در معده قرار نمی‌گیرد مگر اینکه معده را چهل شب نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را از بین می‌برد.» البته در بعضی روایات آمده قلب را نورانی می‌کند.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «من أکل رمانة نور الله قلبه، وطرد عنه شیطان الوسوسة أربعین صباحا»[5]یعنی «کسی که یک انار کامل بخورد، خداوند قلبش را نورانی کند و شیطان وسوسه را چهل روز طرد می‌کند.» پیامبر (ص) می‌فرمایند: «من أکل رمانة أنارت قلبه، ورفعت عنه الوسوسة أربعین صباحا»[6]یعنی «کسی که یک انار کامل بخورد قلبش را نورانی می‌کند و چهل صبح وسوسه را از او رفع می‌کند.»
انار در ناشتا، امام صادق (ع) فرموده‌اند: «من أکل رمانة على الریق أنارت قلبه، فطردت شیطان الوسوسة أربعین صباحا»[7]یعنی «کسی که یک انار در ناشتا بخورد قلبش را نورانی می‌کند و شیطان وسوسه را دور می‌کند، به مدت چهل روز.»
انار شیرین، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «علیکم بالرمان الحلو فکلوه، فانه لیست من حبة تقع فی معدة مؤمن إلا أنارتها وأطفأت شیطان الوسوسة»[8]یعنی «بر شما باد انار شیرین، آن را بخورید، زیرا نیست دانه‌ای از آن که در معده مؤمن قرار گیرد مگر اینکه آن را نورانی کند و شیطان وسوسه را خاموش می‌کند.» در روایت دیگری آمده:«علیکم بالرمان الحلو فکلوه فإنه لیست من حبة تقع فی معدة مؤمن إلا أبادت داء وأطفأت شیطان الوسوسة عنه»[9]یعنی «بر شما باد انار شیرین، زیرا نیست دانه‌ای از آن که در معده مؤمن قرار گیرد مگر اینکه یک بیماری را ازبین می‌برد و شیطان وسوسه را خاموش می‌کند.» پس هر دانه‌ای از انار درمان یک بیماری است و این انار را جزو درمان‌های عمومی قرار می‌دهد، به همین جهت در روایات توصیه شده که انار کامل خورده شود تا از کل بیماری‌ها پیشگیری کند.
خوردن انار در روز جمعه، امام کاظم (ع) می‌فرمایند: «من أکل رمانة یوم الجمعة على الریق نورت قلبه أربعین صباحا، فان أکل رمانتین فثمانین یوما، فان أکل ثلاثا، فمائة وعشرین یوما، وطردت عنه وسوسة الشیطان، ومن طردت عنه وسوسة الشیطان لم یعص الله، ومن لم یعص الله أدخله الله الجنة»[10]یعنی «کسی که یک انار در روز جمعه و ناشتا بخورد، قلبش را چهل روز نورانی می‌کند، و اگر دو انار بخورد هشتاد روز نورانی می‌کند، و اگر سه انار بخورد صد و بیست روز نورانی می‌کند و وسوسه شیطان را از او دور می‌کند و کسی که وسوسه شیطان از او برطرف شود خدا را معصیت نمی‌کند و کسی که خدا را معصیت نکند، خدا او را وارد بهشت می‌کند.»

درمان دوم وسواس داروی شافیه است، در روایت آمده: «وإذا اتى علیه احد عشر شهرا فانه ینفع من المرة السوداء التی اخذ صاحبها بالفزع والوسواس قدر الحمصة بدهن الورد ویشربه على الریق بقدر الحمصة یشربه عند منامه بغیر دهن»[11]یعنی «هرگاه به یازده ماه رسید برای سودا مفید است که شخص مبتلا به سودا دچار ترس و وسواس می‌باشد، به اندازه یک دانه نخود با روغن گل سرخ در ناشتا، و (یک نخود) موقع خواب بدون روغن بخورد»
روغن گل سرخ بسیار مفید است و کاربرد زیادی در طب اسلامی دارد، برای ساخت آن مقداری گل سرخ خشک یا نیمه خشک را بردارید و کمی بکوبید و روی آن روغن زیتون یا کنجد بریزید و پس از مدتی آن را صاف کرده و دوباره در آن گل بریزید همچنین می‌توان از حرارت ملایم هم استفاده کرد تا جایی که رنگ گل از بین برود، همین که روغن بوی گل را به خود بگیرد کافی است.
گل سرخ با گل محمدی تفاوت دارد، گل سرخ گلبرگ‌های ریز دارد ولی گل محمدی گلبرگ‌های درشت دارد.

درمان‌های نفسی و روحی برای وسواس
اولین درمان روحی و نفسی، مخالفت با شیطان است، عبدالله بن سنان روایت می‌کند: «ذکرت لأبی عبد الله علیه السلام رجلا " مبتلى بالوضوء والصلاة وقلت: هو رجل عاقل، فقال: أبو عبد الله وأی عقل له وهو یطیع الشیطان؟ فقلت له: وکیف یطیع الشیطان؟ فقال سله هذا الذی یأتیه من أی شئ هو؟ فإنه یقول لک من عمل الشیطان»[12]یعنی «به امام صادق (ع) عرض کردم از مردی که مبتلا به تکرار وضو و نماز است و گفتم این مرد عاقلی است، امام فرمودند: این چه عقلی است در حالی که از شیطان اطاعت می‌کند، عرض کردم چگونه از شیطان اطاعت می‌کند، امام فرمودند: از او بپرس چرا این قدر تکرار می‌کنی و پاسخ خواهد داد که شیطان اجازه نمی‌دهد نمازم را بخوانم.» امام باقر (ع) می‌فرمایند: «إذا کثر علیک السهو فدعه فإنه یوشک أن یدعک، إنما هو من الشیطان» [13]یعنی «اگر سهو و شک در نماز زیاد شد آن را (شک و تردید) رها کن، این علتش شیطان است.» زراره و ابو بصیر روایت می‌کنند: «قلنا له: الرجل یشک کثیرا فی صلاته حتى لا یدری کم صلى ولا ما بقی علیه؟ قال: یعید، قلنا له: فإنه یکثر علیه ذلک کلما عاد شک؟ قال: یمضی فی شکه ثم قال: لا تعودوا الخبیث من أنفسکم بنقض الصلاة فتطمعوه فإن الشیطان خبیث یعتاد لما عود فلیمض أحدکم فی الوهم ولا یکثرن نقض الصلاة فإنه إذا فعل ذلک مرات لم یعد إلیه الشک، قال زرارة ثم قال: إنما یرید الخبیث أن یطاع فإذا عصی لم یعد إلى أحدکم.» [14]یعنی «به امام عرض کردیم راجع به شخصی که در نماز زیاد شک می‌کند تاجایی که نمی‌داند چقدر نماز خوانده و چقدر مانده، امام فرمودند ادامه بدهد، عرض کردیم این (شک) بیش از حد معمول زیاد می‌شود، امام فرمودند ادامه بدهد و به شک اهمیت ندهد، سپس فرمودند این شیطان را عادت ندهید و قطع کردن نماز را به شیطان یاد ندهید، زیرا شیطان خبیث است، هرطور که او را عادت دهید، عادت می‌کند، در همان حال شک ادامه دهد و نمازش را قطع نکند، اگر این کار را تکرار کرد دیگر شک به سویش برنمی‌گردد، هدف شیطان این است که از او اطاعت شود پس اگر از او نافرمانی کردی به سوی شما برنمی‌گردد.» در روایت دیگری امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ولا یغرنک تزیینه للطاعه فانه یفتح علیک تسعة وتسعین بابا من الخیر لیظفر بک عند تمام المائة فقابله بالخلاف والضد عن سبیله والمضادة باستهوائه» [15]یعنی «مغرورت نکند با زیبا کردن عبادت، نود و نه در خیر به رویت باز می‌کند تا اینکه در مرتبه صدم تو را به گناه بیاندازد، همیشه با او مخالفت کن و از راهش خارج شو و به هر چیزی که تشویق می‌کند آن را رها کن.»

دومین درمان روحی یاد مرگ و آخرت است، ابو بصیر روایت می‌کند: «شکوت إلى أبی عبد الله (علیه السلام) الوسواس فقال: یا أبا محمد أذکر تقطع أوصالک فی قبرک ورجوع أحبابک عنک إذا دفنوک فی حفرتک وخروج بنات الماء من منخریک وأکل الدود لحمک فإن ذلک یسلی عنک ما أنت فیه قال أبو بصیر: فوالله ما ذکرته إلا سلى عنی ما أنا فیه من هم الدنیا.» [16]یعنی «به امام صادق (ع) از وسواس شکایت کردم، امام فرمودند ای ابا محمد وقتی وسوسه به سراغت آمد به یاد بیاور روزی را که بدنت در قبر متلاشی شود، زمانی را که تو را در قبر رها می‌کنند، و کرم‌های آبی و خونابه‌ای که از بینی‌ات خارج می‌شود و کرم‌هایی که بدنت را می‌خورند را به یاد بیاور، این سبب تسلی خاطر تو می‌شود، ابو بصیر گفت به خدا سوگند که این را به یاد نیاوردم مگر اینکه از هم و غم دنیا تسلی یافتم.»
امروزه بسیاری از افسردگی‌ها معلول نارضایتی انسان از زندگی دنیا و ناراحتی از نرسیدن به خواسته‌هایش است و یاد مرگ می‌تواند باعث تسلی خاطرش شود.

سومین درمان روحی مراقبت زیاد است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «لا یتمکن الشیطان بالوسوسة من العبد إلا وقد اعرض عن ذکر الله تعالى واستهان وسکن الى نهیه ونسى اطلاعه على سره فالوسوسة ما تکون من خارج القلب باشارة معرفة العقل ومجاورة الطبع وأما إذا تمکن فی القلب فذلک غى وضلاله وکفر والله عز وجل دعا عباده بلطف دعوته وعرفهم عداوه ابلیس فقال تعالى: ﴿ان الشیطان لکم عدو فاتخذوه عدوا﴾ فکن معه کالقریب مع کلب الراعى یفزع الى صاحبه صرفه عنه کذلک إذا اتاک الشیطان موسوسا لیضلک عن سبیل الحق وینسیک ذکر الله تعالى فاستعذ منه بربک وبربه فانه یؤید الحق على الباطل وینصر المظلوم بقوله عز وجل: ﴿انه لیس له سلطان الذین آمنوا وعلى ربهم یتوکلون﴾ ولن یقدر على ومعرفة اتیانه ومذاهب وسوسته إلا بدوام المراقبة والاستقامة على بساط الخدمه وهیبه المطلع وکثره الذکر» [17]یعنی «شیطان موفق به وسوسه بنده‌ای نمی‌شود مگر اینکه آن بنده از یاد خدا غافل شود و مسائل را سبک بشمارد و مرتکب نواهی خدا شود و یادش برود که خدا از رازش با خبر است، وسوسه آن است که از خارج قلب است (توسط شیطان است) و با اشاره عقل باشد و مقتضای طبع هم باشد، اگر این وسوسه وارد قلب شود، این گمراهی است و کفر است، خداوند عز وجل بندگانش را با لطف دعوت کرد و آنها را با دشمنی ابلیس آشنا کرد، و فرمود شیطان برای شما دشمن است و او را دشمن بشمارید، با شیطان مانند آدم غریبه با سگ چوپان رفتار کن، اگر شیطان آمد که شما را وسوسه کند پناه ببر به پروردگار خودت و خودش، همانا خداوند حق را بر باطل تأیید می‌کند و مظلوم را نصرت می‌دهد، خداوند می‌فرماید همانا او (شیطان) به کسانی که ایمان آورده‌اند و به پروردگارشان توکل کرده‌اند سلطه ندارد، شیطان از راه‌های مختلف وارد می‌شود و انسان این راه‌ها را نمی‌شناسد مگر اینکه دائم مراقب حال خود باشد در خدمت پایدار باشد و یاد هیبت مرگ و قیامت باشد، و زیاد به یاد خدا باشد.»

بعضی کارها که برای وسواس مفید است
اول روزه گرفتن، امام باقر (ع) می‌فرمایند: «قبض رسول الله صلى الله علیه وآله على صوم ثلاثة أیام فی الشهر، وقال یعدلن الدهر ویذهبن بوحر الصدر»[18]یعنی «پیامبر (ص) تا زمانی که از دنیا رفتند سه روز از ماه را روزه می‌گرفتند و می‌فرمودند که روزه گرفتن در این سه روز معادل روزه گرفتن کل روزگار است و وسوسه شیطان را از بین می‌برد.» امام صادق (ع) می‌فرمایند: « إنهن –یعنی صیام ثلاثة أیام فی الشهر- یعدلن صوم الشهر ویذهبن بوحر الصدر والوحر: الوسوسة قال حماد: فقلت: وأی الأیام هی؟ قال: أول خمیس فی الشهر وأول أربعاء بعد العشر منه وآخر خمیس فیه»[19]یعنی «روزه گرفتن در این سه روز معادل روزه گرفتن کل روزگار است و وسوسه شیطان را از بین می‌برد، وحر یعنی وسوسه، راوی می‌پرسد آن سه روز کدام‌اند؟ امام پاسخ دادند اولین پنجشنبه ماه و اولین چهارشنبه بعد از ده روز از ماه و آخرین پنجشنبه ماه.» امام صادق (ع) می‌فرمایند: «لا راحة لمؤمن على الحقیقة إلا عند لقاء الله تعالى وما سوى ذلک ففى اربعة اشیاء ... وجوع تمیت به الشهوات والوسواس»[20]یعنی «مؤمن راحتی در حیقت ندارد (در تردید است که آیا به حقیقت رسیده یا نه) تا اینکه با خدا ملاقات کند، و به غیر از این در چهار چیز، ... گرسنگی که به وسیله آن شهوات و وسواس را از بین می‌بری»

از این روایت چنین استفاده می‌شود که روزه گرفتن و بلکه مطلق گرسنگی باعث درمان وسواس می‌شود و شاید بتوان گفت که از علل وسواس پرخوری می‌باشد.

دوم برنامه ریزی برای زندگی،امام صادق (ع) می‌فرمایند: «أما المهمل لاوقاته فهو صید الشیطان لا محاله»[21]یعنی «کسی در اوقات زندگی اهمال می‌کند، این شکار شیطان است.»

سوم مرتب مسواک کردن، امام صادق (ع) می‌فرمایند: « وعلیکم بالسواک فإنه یذهب وسوسة الصدر»[22] یعنی «بر شما باد مسواک زدن زیرا وسوسه صدر را برطرف می‌کند.»

چهارم شستن سر با سدر، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اغسلوا رؤوسکم بورق السدر فإنه قدسه کل ملک مقرب وکل نبی مرسل، ومن غسل رأسه بورق السدر صرف الله عنه وسوسة الشیطان سبعین یوما، ومن صرف الله عنه وسوسة الشیطان سبعین یوما لم یعص الله ومن لم یعص الله دخل الجنة» [23]یعنی «سر خود را با سدر (برگ درخت کنار) بشویید، زیرا هر ملک مقرب و هر پیامبری آن را مقدس کرده، و کسی که سرش را با برگ سدر بشوید خداوند هفتاد روز وسوسه شیطان را از او برطرف می‌کند و کسی که خداوند وسوسه شیطان را هفتاد روز از او برطرف کند گناه نمی‌کند، و کسی که گناه نمی‌کند وارد بهشت می‌شود.»
صابون‌ها و شوینده‌هایی که امروزه رایج است و عموماً با الکل ساخته می‌شوند اگر ضرر نداشته باشند فایده اینچنین هم ندارند و خوب است که مردم از شوینده های مفید مثل سدر استفاده کنند، البته استفاده از صابون طبیعی در روایات توصیه شده ولی نه این صابون های امروزی، از طرفی اگر کسی مشکل چربی سر دارد می‌تواند از پودر برگ مورد استفاده کند که هم شوینده مناسب و هم درمان چربی سر است.

پنجم رنگ کردن مو است، امام صادق (ع) درباره خضاب می‌فرمایند: «فیه اربع عشر خصلة... ویقل الوسوسة من الشیطان»[24] یعنی «خضاب چهارده فایده دارد... وسوسه شیطان را کم می‌کند»
رنگ دیگری که بسیار توصیه شده، وسم است که رنگ مو را طلایی می‌کند و کتم رنگ مو را سیاه می‌کند و حنا مو را قرمز یا قهوه‌ای می‌کند.
در روایت آمده: «درهم فی الخضاب أفضل من الف درهم ینفق فی سبیل الله»[25]یعنی «یک درهم در راه خضاب برابر است با هزار (یا ده هزار یا صد هزار) درهم در راه خدا.»