خانواده برتر

 پیامبر اکرم (ص) :من المراة ان یکون بکرها جاریة

از میمنت و خوش قدمی زن، این است که اولین فرزندش دختر باشد.

جای شما بودم می رفتم این روایت رو به همسرم نشون میدادم دستها و پیشونیشو می بوسیدم کلی قربون صدقش میرفتم و از دلش در می آوردم ان شاء الله قدمش پر خیر و برکت باشه 

خدا رو شکر میکردم برای بچه سالمی که بهم داده و ازش می خواستم برای تربیت صحیحش بمن و همسرم کمک کنه

این مقاله رو هم با خانومتون حتما بخونید

کتاب  : تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، جلد نهم

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

 «1» اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی‏

خدایا! به باقى ماندن فرزندانم، بر من منت گذار.

فرزند چه دختر و چه پسر از عظیم‏ترین نعمت‏هاى حضرت حق بر انسان است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله از هر دو تعبیر به نعمت و احسان فرموده است.

در تعابیر اسلامى از اولاد انسان به عنوان پاره تن، جگر گوشه، میوه قلب یاد شده است.

انسان نسبت به فرزندش مسؤولیت و تکلیف و وظیفه سنگینى دارد.

کسى که زحمت تربیت فرزند و صالح شدن او را بر خود هموار نماید، درهاى رحمت حق را در دنیا و آخرت به روى خود باز کرده است.

فرزند صالح و شایسته از شفیعان روز محشر براى نجات انسان از درد و رنج و قیامت است.

رسیدگى به وضع جسمى و روحى فرزند، و توجه به تربیت و رشد و کمال و از اهمّ عبادات و از بهترین امورى است که خدا و رسول به آن نظر دارد.

چنانکه دستور حضرت حق است، انسان واجب است فرزند خود را از افتادن در دام شیاطین و راه باطل، و طریق فساد و افساد، حفظ کند.

پدر و مادرى که سبب تربیت فرزند صالح و صالح شدن اولاد و حفظ او از عذاب آخرتند در پیشگاه حضرت حق از اجر عظیم و نعمت کبیر برخوردارند.

آنان که توجهى به تربیت معنوى فرزند ندارند، و از او تنها یک موجود مادى‏گرا مى‏سازند، منفور خدا و مستحق عذاب الیم و رنج روز قیامتند.

تفسیر آیه‏ قُوا انْفُسَکُمْ»

«یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا انْفُسَکُمْ وَ اهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللّهَ ما امَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ»«2»

اى مؤمنان! خود و خانواده خود را از آتشى که هیزم آن انسان ها و سنگ ها است، حفظ کنید. بر آن فرشتگانى خشن و سخت‏گیر گمارده شده‏اند که از آنچه خدا به آنان دستور داده، سرپیچى نمى‏کنند، و آنچه را به آن مأمورند، همواره انجام مى‏دهند.

منظور از حفظ و نگهدارى در این آیه شریفه، نگهدارى خود به ترک گناهان، و تسلیم نشدن در برابر شهوات غلط و غرایز سرکش، و نگهدارى و حفظ خانواده به تعلیم و تربیت و امر به معروف و نهى از منکر و به خصوص فراهم ساختن محیطى پاک و خالى از هر گونه آلودگى در فضاى خانه و خانواده است.

این برنامه‏اى است که باید از نخستین سنگ بناى خانواده، یعنى از مقدمات ازدواج، و سپس نخستین لحظه تولد فرزند آغاز گردد، و در تمام مراحل با برنامه ریزى صحیح و با نهایت دقت تعقیب شود.

به تعبیر دیگر حق زن و فرزند، تنها با تأمین هزینه زندگى و مسکن و تغذیه‏حاصل نمى‏شود، مهم‏تر از آن تغذیه روح و جان آنها و به کار گرفتن اصول تعلیم و تربیت صحیح است.

تعبیر به‏ قُوا (نگاهدارید) اشاره به این است که اگر آنها را به حال خود رها کنید خواه ناخواه به سوى آتش دوزخ پیش مى‏روند، شما هستید که باید آنها را از سقوط در آتش دوزخ حفظ کنید. «1» ابوبصیر مى‏گوید از معناى این آیه از حضرت صادق علیه السلام پرسیدم:

هذِهِ نَفْسى اقیها، فَکَیْفَ اقى اهْلِى؟ قالَ: تَأْمُرُهُمْ بِما امَرَهُمُ اللّهُ بِهِ، وَ تَنْهاهُمْ عَمّا نَهاهُمُ اللّهُ عَنْهُ فَانْ اطاعُوکَ کُنْتَ قَدْ وَقَیْتَهُمْ، وَ انْ عَصَوْکَ کُنْتَ قَدْ قَضَیْتَ ما عَلَیْکَ. «3»

خودم را حفظ مى‏کنم، اهل و عیالم را چگونه نگاهدارم؟ فرمود: آنان را بخوان به آنچه خدا خوانده، و نهى کن از آنچه خدا نهى فرموده، اگر تو را پیروى کردند آنان را حفظ کرده‏اى، و اگر سرپیچى کردند به مسؤولیت خود عمل نموده‏اى.

در توضیح‏ قُوا انْفُسَکُمْ‏ گفته‏اند:

بِالصَّبْرِ عَلى طاعَةِ اللّهِ، وَ عَنْ مَعْصِیَتِهِ، وَ عَنِ اتِّباعِ الشَّهَواتِ.

با استقامت و صبر بر طاعت خدا، دورى از معصیت حق، و خوددارى از پیروى شهوات سرکش.

و در تبیین‏ وَ اهْلیکُمْ ناراً فرموده‏اند:

بِدُعائِهِمْ الى طاعَةِ اللّهِ وَ تَعْلیمِهِمُ الْفَرائِضَ، وَ نَهْیِهِمْ عَنِ الْقَبائِحِ، وَ حَثِّهِمْ عَلى افْعالِ الْخَیْرِ.

آنان را به طاعت خدا دعوت کردن، و واجبات الهى و اسلامى را به آنان یاد دادن، و ایشان را از بدى‏ها نهى کردن، و آنان را به انجام تمام امور خیر ترغیب نمودن است.

در هر صورت اولاد نعمت خداست. و شکر بر این نعمت واجب، و اداى شکر این لطف و عنایت حق به این است که انسان آنان را عبد خدا و انسانى صالح و موجودى شایسته تربیت کند که زحمت در این راه از اعظم عبادات و بهترین کارهاست.

چون اولاد انسان به تربیت الهى و اخلاق حسنه، و عقاید حقّه، و اعمال صالحه آراسته شود، و این همه محصول زحمات پدر و مادر باشد، غیر از بهره‏هاى دنیایى و آخرتى که نصیب اولاد مى‏گردد، پدر و مادر هم در ثواب تمام آن برنامه‏ها بنابر آیات قرآن و روایات شریکند، و به همین خاطر اولاد در فرهنگ اسلام از جایگاه بلندى در حیات انسان برخوردار است، و دوام عمر همراه با تربیت الهى او باعث خیر دنیا و آخرت آدمى است، از این نظر حضرت زین العابدین علیه السلام در جمله اول این دعا از حضرت حق تقاضاى بقاى اولاد مى‏نماید، گرچه اگر به اراده پروردگار اولاد انسان در سنّ صغارت از دست برود، و انسان بر مصیبت او در راه خدا و براى خدا صبر کند، براى آنهم ثواب عظیمى است.

روایاتى درباره فرزندان‏

حضرت صادق علیه السلام مى‏فرماید:

انَّ اولادَ الْمُسْلِمینَ مَوْسُومُونَ عِنْدَ اللّهِ شافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ، فَاذا بَلَغُوا اثْنَتَىْ عَشَرَةَ سَنَةً کُتِبَتْ لَهُمُ الْحَسَناتُ، فَاذا بَلَغُوا الْحُلُمَ کُتِبَتْ عَلَیْهِمُ السَّیِّئاتُ. «4»

فرزندان مسلمین در پیشگاه حق به شفاعت کننده و شفاعت پذیرفته شدگان‏ موسومند، چون به دوازده سالگى برسند حسناتى که انجام مى‏دهند در نامه عملشان ثبت مى‏شود، و چون به سنّ بلوغ دست یابند بدى‏هایشان نوشته مى‏شود.

حضرت سجّاد علیه السلام مى‏فرماید:

مِنْ سَعادَةِ الرَّجُلِ انْ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ یَسْتَعینُ بِهِمْ. «5»

از خوشبختى‏هاى مرد این است که فرزندى داشته باشد که از آن در برنامه‏هاى زندگى کمک بگیرد.

حضرت موسى بن جعفر علیه السلام فرمود:

سَعِدَ امْرُءٌ لَمْ یَمُتْ حَتّى یَرى خَلَفاً مِنْ نَفْسِهِ. «6»

خوشبخت شد آن مردى که نمرد تا این که از خود اولادى دید.

امام على علیه السلام در مرضى که طفلى به آن دچار شده بود فرمود:

انَّهُ کَفّارَةٌ لِوالِدَیْهِ. «7»

این بیمارى براى پدر و مادر کودک از باب رحمت الهى کفّاره است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

الْوَلَدُ الصّالِحُ رَیْحانٌ مِنْ رَیاحینِ الْجَنَّةِ. «8»

فرزند شایسته گیاهى خوشبو از گیاهان بهشت است.

امام صادق علیه السلام مى‏فرماید:

میراثُ اللّهِ مِنْ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ وَلَدٌ صالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ. «9»

ارث خدا از بنده مؤمنش، فرزند صالحى است که براى پدر طلب مغفرت کند.

و نیز آن حضرت فرمود:

الْبَناتُ حَسَناتٌ، وَ الْبَنُونَ نِعْمَةٌ، فَالْحَسَناتُ یُثابُ عَلَیْها، وَ النِّعَمُ یُسْأَلُ عَنْها. «10»

دختران حسناتند، و پسران نعمت، بر حسنات اجر داده مى‏شود، و از نعمت پرسش خواهد شد.

ارزش فرزند دختر در روایات‏

بُشِّرَ النَّبِىُّ صلى الله علیه و آله بِابْنَةٍ فَنَظَرَ فِى وُجُوهِ اصْحابِهِ فَرَأَىَ الْکَراهَةَ فیهِمْ، فَقالَ:

ما لَکُمْ؟ رَیْحانَةٌ اشُمُّها، وَرِزْقُها عَلَى اللّهِ. «11»

رسول خدا را به دخترى بشارت دادند، به چهره اصحاب نگریست آنان را در اندوه دید، فرمود: شما را چه مى‏شود؟ گیاه خوشبویى است که او را مى‏بویم، و روزى او بر خداست.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

دختران، نیکو فرزندانى هستند، هر کس یک دختر دارد، خداوند آن دختر را حجاب بین او و جهنم قرار مى‏دهد، و هر کس داراى دو دختر است به آن سبب خداوند او را وارد بهشت مى‏کند، و هر که سه دختر یا بیشتر دارد جهاد و صدقه بر او نیست. «12» حضرت صادق علیه السلام مى‏فرماید:

انَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لَیَرْحَمُ الرَّجُلَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ. «13»

خداوند عزّوجلّ هر آینه بر مرد رحم مى‏کند به خاطر شدت محبتش بر فرزندانى که دارد.

مردى خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله آمد، یکى از افراد را نزد رسول خدا دید، به او گفت: خداوند دخترى به تو مرحمت فرموده، رنگ مرد تغییر کرد، حضرت فرمود:

تو را چه شد؟ عرضه داشت: خیر است، فرمود: بگو، براى تو چه پیش آمده، گفت:

از منزل که مى‏آمدم همسرم درد زائیدن داشت، این مرد به من خبر داد که دختر زائیده، رسول اللّه صلى الله علیه و آله فرمود: زمین حامل اوست. آسمان سیاه اندازه اوست، و خداوند روزى دهنده اوست، او گیاه خوشبوئى است که آن را مى‏بوئى. سپس رو به جانب اصحاب کرد و فرمود: کسى که داراى یک دختر است گرفتار است، و آن که دو دختر دارد امان بر او، و هر که داراى سه دختر است جهاد و هر کار سختى از او ساقط است، و هر که داراى چهار دختر است اى بندگان خدا او را کمک کنید، اى عباد حق به او قرض بدهید، اى بندگان حق به او رحم کنید. «14»

روایاتى دیگر درباره فرزندان‏

رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

احِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ فَاذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ، فَانَّهُمْ لایَرَوْنَ الّإ انَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ. «15»

بچه‏ها را دوست بدارید و به آنان مهربانى کنید، و چون چیزى را به کودکانتان وعده دادید به وعده خود وفا کنید؛ زیرا آنان شما را روزى دهنده خود مى‏بینند.

عَنِ النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله و نَظَرَ الى رَجُلٍ لَهُ ابْنانِ فَقَبَّلَ احَدَهُما وَ تَرَکَ الْآخَرَ، فَقالَ النَّبِىُّ: فَهَلّا آسَیْتَ بَیْنَهُما. «16»

رسول خدا به مردى که دو پسر داشت نظر انداخت که یکى را بوسه داد و به دیگرى توجه نکرد، حضرت فرمود: براى چه بین این دو مساوات را رعایت نکردى؟

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

اعْدِلُوا بَیْنَ اوْلادِکُمْ کَما تُحِبُّونَ انْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ فِى الْبِرِّ وَ اللُّطْفِ. «17»

ما بین فرزندانتان عدالت را رعایت کنید چنانکه در احسان و لطف از طرف مردم دوست دارید نسبت به شما عدالت رعایت شود.

رسول اللّه صلى الله علیه و آله مى‏فرمود:

اکْثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ اوْلادِکُمْ، فَانَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً فِى الْجَنَّةِ ما بَیْنَ کُلِّ دَرَجَةٍ خَمْسُمِائَةِ عامٍ. «18»

فرزندان خود را زیاد ببوسید، به حقیقت که براى هر بوسیدنى یک درجه در بهشت است، میان هر درجه‏اى تا درجه دیگر پانصد سال راه است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله در جهت مراعات حق فرزندان فرمود:

یَلْزَمُ الْوالِدَیْنِ مِنْ عُقُوقِ الْوَلَدِ ما یَلْزَمُ الْوَلَدَ لَهُما مِنَ الْعُقُوقِ. «19»

همان طور که ممکن است فرزند عاقّ پدر و مادر شود، ممکن است پدر و مادر عاقّ فرزند شوند.

رسول خدا صلى الله علیه و آله مردى را با کودکى دید، فرمود: این کودک کیست؟ عرضه داشت: فرزند من است، فرمود: خداوند به وسیله او تو را بهره بدهد، نگفتم: او را براى تو مبارک کند، اگر مى‏گفتم قبل از تو از دنیا مى‏رفت. «20» رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که وارد بازار شود و تحفه‏اى را بخرد و به طرف زن و فرزند برود، مانند کسى است که به سوى محتاجان صدقه مى‏برد، چون به خانه رفت ابتدا تحفه را بین دختران تقسیم کند. کسى که دخترش را خوشحال کند همانند این است که بنده‏اى از اولاد اسماعیل را در راه خدا آزاد کرده، و هر کس پسر بچه‏اش را خوشحال کند، گوئى از خشیت خدا گریسته، و هر کس از خشیت خدا بگرید پروردگار او را وارد جنّات نعیم مى‏نماید!! «21» رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

فَرِّقُوا بَیْنَ اوْلادِ کُمْ فِى الْمَضاجِعِ اذا بَلَغُوا سَبْعَ سِنینَ. «22»

چون فرزندانتان به هفت سالگى رسیدند، بستر خواب آنان را از هم جدا کنید!

رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

خَمْسَةٌ فِى قُبُورِهِمْ وَ ثَوابُهُمْ یَجْرى الى دیوانِهِمْ: مَنْ غَرَسَ نَخْلًا، وَ مَنْ‏ حَفَرَ بِئْراً، وَ مَنْ بَنى لِلّهِ مَسْجِداً، وَ مَنْ کَتَبَ مُصْحَفاً، وَ مَنْ خَلَّفَ ابْناً صالِحاً. «23»

پنج نفر در قبر خفته‏اند ولى ثواب آنها به طور مرتب در دیوان عملشان ثبت مى‏شود: آن که درخت خرمائى کاشته، و آن که چاه آبى حفر نموده، و آن که براى خدا مسجدى ساخته، و آن که کتاب با منفعتى نوشته، و آن که فرزند شایسته‏اى از خود بجاى گذاشته است.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ الْمُسْلِمِ: الزَّوْجَةُ الصّالِحَةُ، وَ الْمَسْکَنُ الْواسِعُ، و الْمَرْکَبُ الْهَنى‏ءُ، وَ الْوَلَدُ الصّالِحُ، وَ مِنْ یُمْنِ المَرْأَةِ انْ یَکُونَ بِکْرُها جارِیَةً یَعْنى اوَّلَ وَلَدِها. «24»

از خوشبختى مرد مسلمان: همسر شایسته، خانه وسیع، مرکب خوب، و فرزند صالح است. و از برکت و میمنت زن این است که اول فرزندش دختر باشد.

امیر المؤمنین علیه السلام مى‏فرماید:

ما سَأَلْتُ رَبّى اوْلاداً نَضِرَ الْوَجْهِ، وَ لاسَأَلْتُهُ وَلَداً حَسَنَ الْقامَةِ، وَلکِنْ سَأَلْتُ رَبّى اوْلاداً مُطیعینَ لِلّهِ، وَجِلینَ مِنْهُ حَتّى اذا نَظَرْتُ الَیْهِ وَ هُوَ مُطیعٌ لِلّهِ قَرَّتْ عَیْنِى. «25»

از حضرت حق نخواستم فرزند خوشگل و زیبا اندام به من عنایت کند، از او خواستم به من اولادى بدهد که مطیع خدا باشند، و خدا ترسى در آنان دیده شود، تا هر وقت به آنان نظر کنم و وجودشان را در دایره اطاعت از حق ببینم، چشمم روشن شود.

امام على علیه السلام فرمود:

مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کانَ لَهُ حَسَنَةٌ، وَ مَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ، وَ مَنْ عَلَّمَهُ الْقُرآنَ دُعِىَ الْابَوانِ فَکُسِیا حُلَّتَیْنِ یُضى‏ءُ مِنْ نُورِهِما وُجُوهُ اهْلِ الْجَنَّةِ. «26»

آن که فرزندش را ببوسد براى او حسنه‏اى است، هر کس فرزندش را خوشحال کند خداوند در قیامت او را خوشحال مى‏نماید، و هر کس قرآن به فرزندش بیاموزد این پدر و مادر در بهشت فراخوانده شوند، و دو حلّه بر اندامشان بپوشانند که تمام اهل بهشت از نور آنها روشن شوند.

رسول خدا صلى الله علیه و آله درباره حق فرزندان بر پدر مى‏فرماید:

مِنْ حَقِّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ ثَلاثَةٌ: یُحَسِّنُ اسْمَهُ، وَ یُعَلِّمُهُ الْکِتابَةَ، وَ یُزَوِّجُهُ اذا بَلَغَ. «27»

فرزند را بر پدر سه حق است: اسم او را نیکو بگذارد، نوشتن یادش دهد، و چون به بلوغ رسید او را زن بدهد.

امیر المؤمنین علیه السلام مى‏فرماید: رسول خدا صلى الله علیه و آله سفارش مى‏فرمود:

اذا وَعَدَ احَدُکُمْ صَبِیَّهُ فَلْیُنْجِزْ. «28»

هرگاه یکى از شما به فرزند خود وعده‏اى داد، باید به آن وفا کند و از عهد خود تخلّف ننماید.

این روایت مى‏گوید: مسئله وفاى به عهد را که از آداب الهى و صفات برجسته انسانى است عملًا تعلیم فرزندان خود نمایید.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

رَحِمَ اللّهُ عَبْداً اعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ بِالْاحْسانِ الَیْهِ وَ التَّألُّفِ لَهُ وَ تَعْلیمِهِ وَ تَأْدیبِهِ. «29»

رحمت الهى بر پدرى که در راه نیکى به فرزندش کمک کند و احسان به او کند و چون کودکى رفیق دوران کودکى او باشد، و وى را دانشمند و با ادب بار بیاورد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

مِنْ حَقِّ الْوَلَدِ عَلَى الْوالِدِ أنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ، وَ یُحَسِّنَ ادَبَهُ. «30»

از حقوقى که فرزند به پدر و مادر دارد این است که نام خوبى براى او انتخاب کند، و نیکى او را ادب نماید.

مردى به رسول اللّه صلى الله علیه و آله عرضه داشت: حق فرزند بر من چیست؟

فرمود:

تُحَسِّنُ اسْمَهُ وَ ادَبَهُ، وَ ضَعْهُ مَوْضَعاً حَسَناً. «31»

او را به اسم خوبى نامگذارى کن، به درستى ادبش نما، و او را به کار خوب و مناسبى بگمار.

از حضرت باقر علیه السلام است:

شَرُّ الْآباءِ مَنْ دَعاهُ الْبِرُّ الَى الْافْراطِ، وَشَرُّ الْابْناءِ مَنْ دَعاهُ التَّقْصیرُ الَى الْعُقُوقِ. «32»

بدترین پدران کسانى هستند که در نیکى و محبت نسبت به فرزندان از حد مناسب تجاوز کنند، و بدترین فرزندان کسانى هستند که در اثر تقصیر و کوتاهى در انجام وظایف، عاق پدر شوند.

محیط خانواده یک محیط اجتناب‏ناپذیر، و کودک ناگزیر به زندگى در آن است.

ضوابط و قواعد آن بر طفل تحمیل شده و کودک تحمل آن را مجبور است.

پس در چنین وضع و شرایطى براى کودک، حقى پیدا مى‏شود که والدین موظّف به اداى آن لااقل در محیط خانواده‏اند. تربیت مهم‏ترین حق او در قلمرو مهم‏ترین محدوده زندگى اوست. پدر در آن رابطه مسؤولیت مستقیم دارد، باید او را به گونه‏اى بپروراند که فعلًا فردى در حال رشد، و در آینده عضوى مفید براى جامعه باشد.

فرزند، عزیزترین فرد براى پدر و مادر است، وطبیعى است آنها دوست بدارند که این عزّت و دُردانگى همچنان محفوظ ماند، و در زندگى آینده تداوم یابد، در این راستاست که والدین کودک عقلًا و هم از نظر اخلاقى موظف به تربیت او مى‏شوند.

بخشش و تفضّل والدین به کودک روا نیست در حد مال و ثروت و غذا باشد، و هم بخشش آن نیست که از هم اکنون به شکرانه ولادتش پدر و مادر زمینى را به اسم او قباله کنند و براى آینده او از نظر مال و ثروت بیندیشند؛ زیرا که این همه در قبال تربیت هیچ است.

امیر المؤمنین علیه السلام مى‏فرماید:

ما نَحَلَ والِدٌ وَلَداً نَحْلًا افْضَلَ مِنْ ادَبٍ حَسَنٍ. «33»

هیچ پدرى نسبت به فرزندش، بخشش و تفضلى بهتر از ادب نیک نبخشیده است.

در حقیقت، ادب نیکوترین میراث است، امام على علیه السلام در این زمینه فرمود:

خَیْرُ ما وَرَّثَ الْآباءُ الْابْناءَ الْادَبُ. «34»

بهترین میراثى که پدران براى فرزندان باقى مى‏گذارند ادب و تربیت است.

 http://www.erfan.ir/farsi/63901.html